Erytrytol (erytrol) – substancja słodząca
Słodki niczym cukier, a przy tym bezpieczny dla diabetyków? Jeżeli nie chcesz rezygnować z drobnych przyjemności dnia codziennego, włącz do…
W diecie osób chorych na cukrzycę zaleca się eliminację cukru. Powoduje on nie tylko wysoki wzrost poziomu glukozy po jego spożyciu, ale jest także po prostu niezdrowy. O tym większość z nas dobrze wie. Jednak wiele osób nie może się jemu oprzeć. W ostatnich latach na rynku pojawiło się wiele zamienników cukru. Najczęściej są to niskokaloryczne produkty o słodkim smaku oraz o niższej wartości kalorycznej w porównaniu do tradycyjnego cukru (1).
Słodzik a cukrzyca
W przypadku niektórych substancji słodzących badania dowodzą, że mogą być one nawet szkodliwe dla naszego zdrowia, szczególnie spożywane w nadmiarze. W tym celu wprowadzono pojęcie ADI (Accetable Daily Intake), które określa ich dopuszczalną podaż dzienną. Jest to maksymalna ilość substancji, która według aktualnych badań i stanu wiedzy może być spożywana bez wywołania negatywnych skutków dla zdrowia.
Warto pamiętać, że substancje słodzące są także wykorzystywane w produkcji np. cukierków i innych słodyczy, napojów typu cola, gum do żucia, ale także suplementów diety, leków, syropów. Zbyt duże spożycie niektórych słodzików skutkować może np. działaniem przeczyszczającym.
Badania wykazały, że stosowanie słodzików u części osób może zmniejszać tolerancję odczuwania smaku słodkiego, przez co spożywa je w coraz większej ilości. Z tego powodu u osób z cukrzycą zaleca się, aby zrezygnować ze słodzenia potraw, dzięki czemu kubki smakowe przyzwyczają się do mniej słodkiego smaku i z czasem cukier staje się niepotrzebnym dodatkiem. Najlepszym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest zmiana nawyków żywieniowych, czyli wyeliminowanie słodkich produktów z diety. Część osób sięga mimo wszystko po zdrowsze zamienniki cukru. Weźmiemy pod lupę trzy z nich: stewię, ksylitol oraz miód.
Stewia a cukrzyca
Glikozydy stewiolowe, czyli stewia, jest to naturalny zamiennik cukru pochodzący z rośliny Stevia rebaudiana, która zawiera związki stewiozydu i rebaudiozydu A. Związki te są nawet do 300 razy słodsze od cukru. Zaletą liści stewii jest bardzo dobra rozpuszczalność w wodzie zawartych w niej substancji nadających słodki smak, możliwość długotrwałego przechowywania oraz odporność na wysokie temperatury (do 200°C). Ważną informacją jest także, że stewia nie zmienia indeksu glikemicznego potrawy.
Dzięki temu, że nie podnosi ona poziomu glukozy we krwi, jest zalecana w przypadku osób chorych na cukrzycę.
ADI dla stewii wynosi 4 mg/kg mc./dobę (3).
Ksylitol a cukrzyca
Ksylitol, czyli cukier brzozowy, jest także zdrowszą alternatywą dla białego cukru. Ksylitol jest substancją słodzącą pochodzącą z kory brzozy fińskiej. Jego wygląd i smak bardzo przypomina zwykły cukier, dlatego cieszy się on dużą popularnością. Ma on działanie bakteriobójcze, zapobiega także powstawaniu próchnicy.
Plusem ksylitolu jest także o połowę niższa zawartość węglowodanów oraz niższy indeks glikemiczny w cukrze brzozowym w porównaniu do cukru tradycyjnego (6). Nie oznacza to jednak, że można stosować go bez ograniczeń. Należy pamiętać, że w 100 g znajduje się 240 kcal, w tym aż 60 g cukru. Z tego powodu po spożyciu ksylitolu zauważalny jest wzrost glikemii po posiłkowej. A w przypadku długookresowego stosowania ksylitolu bez ograniczeń, przyczyniać się on może do wzrostu masy ciała (4).
Miód a cukrzyca
Miód jest ostatnim produktem, który bierzemy pod lupę. Posiada on szereg właściwości zdrowotnych oraz bogatą wartość odżywczą. Jeśli jednak chodzi o jego stosowanie w przypadku osób chorujących na cukrzycę, doniesienia naukowe są sprzeczne.
Indeks glikemiczny miodu może się wahać od 40 nawet do 80.
Zależne to będzie od rodzaju miodu oraz zawartości fruktozy w nim. Wartość energetyczna miodu wynosi około 300 kcal, także o prawie 100 kcal mniej niż cukru białego. Część badań wskazuje na pozytywny wpływ spożycia miodu na redukcję masy ciała, czy cholesterolu. Jednak z drugiej strony należy pamiętać, że w skład miodu wchodzą przede wszystkim cukry proste, które niezaprzeczalnie podnoszą poziom glukozy we krwi. Zarówno polskie, jak i światowe zalecenia mówią o ograniczeniu cukrów prostych w diecie. Z tego względu warto ograniczyć, a najlepiej wyeliminować miód z diety osoby chorującej na cukrzycę (5).
Podsumowanie
W przypadku wszelkiego rodzaju substancji słodzących należy pamiętać, aby kierować się rozsądkiem, tak samo jak w przypadku innych produktów spożywczych. Najlepszym zamiennikiem cukru dla osób chorych na cukrzycę jest stewia. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że najważniejszą kwestią jest zawsze zmiana nawyków żywieniowych oraz podjęcie próby wyeliminowania smaku słodkiego z diety.
Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!
Literatura
- Atkinson F.S., Foster-Powell K., Brand-Miller J.C. International Tables of Glycemic Index and Glycemic Load Values: 2008. Diab Care. 2008; 31(12):48-49.
- Duda-Sobczak A., Gawrecki A., Juruć A., Karbowska S. Cukrzyca typu 2 co powinien wiedzieć pacjent. Warszawa: Wydaw. PZWL, 2016:69-71.
- Kolanowski W. Glikozydy stewiolowe – właściwości i zastosowanie w żywności. Bromat Chem Toksykol. 2013;XLVI(2):140-150.
- Małecki M. (red.) Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących. Diabetologia Kliniczna. 2013;2(Supl. A):63-64.
- Meo S.A., Ansari M.J., Sattar K., Chaudhary H.U., Hajjar W., et al. Honey and diabetes mellitus: Obstacles and challenges – Road to be repaired. Saudi J Biol Sci. 2017;24:1030-1033.
- Vasilescu R.,Ionescu A.M., Mihai A., Carniciu S., Ionescu-Tîrgovişte C. Sweeteners and metabolic diseases: xylitol as a new player. Proc Rom Acad. 2011;2:125-128.
- Zdrojewicz Z., Kocjan O., Idzior A. Substancje intensywnie słodzące – alternatywa dla cukru w czasach otyłości i cukrzycy. Med Rodz. 2015; 2(18): 89-93.
O autorze
mgr
Dietetyk kliniczny, absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Edukator żywieniowy ogólnopolskiego programu “Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”. Posiada bogate doświadczenie kliniczne z zakresu żywienia człowieka.
