Propeptyd oksydazy lizynowej i jego znaczenie w retinopatii cukrzycowej

Czym jest retinopatia cukrzycowa?

Retinopatia cukrzycowa to jedno z przewlekłych powikłań cukrzycy, które występuje u większości chorych na tą jednostkę chorobową. Szacuje się, że w przypadku cukrzycy typu 1 o czasie trwania powyżej 15 lat powikłanie to może dotyczyć nawet wszystkich chorych. Główną przyczyną rozwoju retinopatii cukrzycowej jest długotrwale utrzymujący się wysoki poziom glukozy we krwi oraz wysokie wartości ciśnienia tętniczego (1).

Objawy retinopatii cukrzycowej

W początkowym okresie rozwoju retinopatia jest często bezobjawowa. Nie towarzyszy jej pogorszenie widzenia ani inne dolegliwości. Wraz ze stopniem zaawansowania tego zaburzenia pacjent doświadcza stopniowego pogorszenia ostrości widzenia, która bez podjęcia odpowiedniego leczenia, może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Warto zaznaczyć, że retinopatia stanowi jedną z najczęstszych przyczyn utraty wzroku u pacjentów z cukrzycą. Co więcej, w niektórych wypadkach utrata wzroku może być procesem nagłym (2).

Jak rozpoznać retinopatię cukrzycową?

Do rozpoznania retinopatii cukrzycowej niezbędne jest wykonanie badania okulistycznego. Z uwagi na wysoką częstość występowania tego zaburzenia zaleca się, aby pacjenci z cukrzycą typu 2 poddani zostali kontroli okulistycznej w momencie rozpoznania choroby, a następnie powtarzali badania co 3 lata lub częściej w przypadku pogorszenia wyrównania choroby lub wcześniejszego rozpoznania retinopatii.

W przypadku cukrzycy typu 1 badanie okulistyczne należy przeprowadzić w ciągu 5 lat od momentu rozpoznania choroby, a następnie wykonywać regularne badanie wzroku z częstością przynajmniej raz na rok. Z kolei u osób z cukrzycą typu 1 i rozpoznaną retinopatią badania należy przeprowadzać co 3 miesiące.

Natomiast w przypadku kobiet chorujących na cukrzycę będących w okresie ciąży lub połogu kontrolne badania wzroku należy wykonywać przynajmniej raz na miesiąc.

Leczenie retinopatii cukrzycowej

Najważniejszym czynnikiem decydującym o skuteczności podjętego leczenia jest odpowiednio szybkie wykrycie retinopatii. Istotną rolę w terapii tego zaburzenia odgrywa również normalizacja poziomu glikemii, a także skuteczne leczenie nadciśnienia tętniczego i zaburzeń lipidowych. W niektórych wypadkach konieczne może być włączenie leczenia farmakologicznego lub zastosowanie leczenia operacyjnego (1).

Propeptyd oksydazy lizynowej i jego znaczenie w retinopatii cukrzycowej

Czym jest propeptyd oksydazy lizynowej?

Oksydaza lizynowa jest enzymem, który odgrywa istotną rolę w procesie powstawania połączeń pomiędzy kolagenem a elastyną. Zarówno kolagen jak i elastyna są podstawowymi białkami tkanki łącznej skóry, które odpowiadają za jej elastyczność i rozciągliwość. Z kolei rola propeptydu tego enzymu jest mniej znana.

Związek propeptydu oksydazy lizylowej z retinopatią cukrzycową

Najnowsze wyniki badań amerykańskich naukowców opublikowane w czasopiśmie The American Journal of Pathology wykazały, że wysokie stężenie glukozy może być przyczyną zwiększenia poziomu propeptydu oksydazy lizynowej. Propeptyd ten jest z kolei jednym z czynników, który sprzyja śmierci komórkowej (tzw. proces apoptozy).

Naukowcy prowadzili badania na hodowlach komórek śródbłonka siatkówki oka szczurów z cukrzycą. Hodowlę komórkową poddano następne ekspozycji na działanie propeptydu oksydazy lizynowej lub wysokiego stężenia glukozy. Następnie hodowlę komórkową badano pod kątem ekspresji genu kodującego propeptyd oksydazy lizynowej.

W drugim etapie badania naukowcy wstrzykiwali zwierzętom do oka wspomniany propeptyd a następnie badali je pod kątem zmian stężenia propeptydu w siatkówce oka, a także m.in. liczby naczyń włosowatych. Uzyskane wyniki porównywano z rezultatami uzyskanymi u zdrowych zwierząt, którym również podano ten propeptyd.

Jak już wcześniej wspomniano uzyskane wyniki badań wykazały, że ekspozycja na wysokie stężenie glukozy zwiększa ekspresję propeptydu oksydazy lizynowej. Z kolei komórki wystawione na działanie rekombinowanego propeptydu cechowały się nasilonym procesem śmierci komórkowej. Natomiast u zwierząt chorujących na cukrzycę, którym wstrzyknięto rekombinowany propeptyd zaobserwowano m.in. zwiększenie liczby naczyń włosowatych.

Jakie jest praktyczne znaczenie uzyskanych wyników badań?

Wyniki cytowanego badania sugerują, że nadmierna ekspresja propeptydu oksydazy lizynowej, która u pacjentów z cukrzycą może być m.in. spowodowana wysokim stężeniem glukozy może przyczyniać się do utraty komórek naczyniowych siatkówki, co może być związane z powstawaniem retinopatii cukrzycowej. Potrzebne są jednak dalsze badania aby zbadać rolę tego propeptydu w rozwoju powikłań cukrzycowych (3).

Literatura

Gajewski P, Szczeklik A. Interna Szczeklika 2018. Kraków: Wydaw. Medycyna Praktyczna, 2018.
Medycyna Praktyczna. Portal Pacjentów. Objawy retinopatii cukrzycowej. Online: https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/lista/77847,objawy-retinopatii-cukrzycowej
Kim D, Lee D, Trackman PC, Roy S. Effects of High Glucose-Induced Lysyl Oxidase Propeptide on Retinal Endothelial Cell Survival: Implications for Diabetic Retinopathy. Am J Pathol. 2019;189(10):1945-1952.

O autorze Małgorzata Jamka

dr n. med.

Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Autorka publikacji naukowych z zakresu dietetyki i żywienia. Aktywna uczestniczka licznych konferencji naukowych, w tym na szczeblu międzynarodowym.