Czy suplementacja witaminy D może wpłynąć na rozwój cukrzycy typu 2?

Przypuszczano, że suplementacja witaminy D może odgrywać istotną rolę w utrzymaniu prawidłowego stężenia glukozy i insuliny w surowicy krwi. Dotychczas jednak brak jest wystarczających dowodów potwierdzających tę hipotezę. Nie jest również jasne czy przyjmowanie suplementów witaminy D może zmniejszać ryzyko cukrzycy typu 2. Jednak więcej światła w tej sprawie rzucają najnowsze wyniki badań opublikowane w 2019 roku w czasopiśmie The New England Journal of Medicine (1).

Suplementacja witaminy D a ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2

We wspomnianym badaniu wzięło udział 2423 osób spełniających przynajmniej 2 z 3 wymienionych kryteriów stanu przedcukrzycowego:

stężenie glukozy na czczo: 100-125 mg/dl;
stężenie glukozy w 120. minucie po doustnym teście obciążenia glukozą (OGTT): 140-199 mg/dl;
poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c): 5,7-6,4%.

Ponadto do kryteriów włączenia do badania należały: wiek ≥ 30 lat oraz BMI wskazujące na nadwagę lub otyłość. Średnia wieku populacji badanej wyniosła około 60 lat. 55% badanych stanowili mężczyźni a 45% kobiety. Grupę badaną podzielono na dwie podgrupy: grupę interwencyjną, która otrzymywała suplementację witaminy D3 w dawce 4000 IU/dzień oraz grupę kontrolną, która nie otrzymywała suplementacji tej witaminy.

Na początku badania średnie stężenie witaminy D (25(OH)D) nie różniło się pomiędzy grupą badaną a grupą kontrolną i wyniosło 28 ng/ml, przy czym niedobór witaminy D występował u 21,7% populacji badanej. Natomiast po 1 roku i po 2 latach trwania interwencji średni poziom witaminy D wyniósł odpowiednio w grupie badanej: 52,3 ng/ml i 54,3 ng/ml i był znacząco wyższy od wartości obserwowanych w grupie kontrolnej: 28,1 ng/ml i 28,8 ng/ml. Jednak po okresie 2,5 roku trwania obserwacji nie stwierdzono, aby stosowanie suplementów witaminy D wpłynęło na ryzyko zachorowania na cukrzycę.

W czasie trwania obserwacji w grupie badanej cukrzyca rozwinęła się u 293 osób (24,2%), a w grupie kontrolnej u 323 badanych (26,7%). Brak wpływu suplementacji witaminy D na ryzyko rozwoju cukrzycy obserwowano również w podgrupach podzielonych m.in. ze względu na: wiek, płeć, rasę, BMI, obwód talii, liczbę spełnionych kryteriów stanu przedcukrzycowego, początkowe stężenie 25(OH)D oraz jednoczesną suplementację wapnia.

Podsumowując wyniki niniejszego badania należy stwierdzić, że przyjmowanie suplementów witaminy D w dawce 4000 IU/dzień przez osoby z grupy ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 nie wpływa na obniżenie ryzyka wystąpienia tej choroby. Autorzy badania uzyskane wyniki tłumaczą m.in. wyjściowym wysokim odsetkiem osób z prawidłowym stężeniem witaminy D (78,3%). Natomiast jak się przypuszcza w ogólnej populacji, w zależności od szerokości geograficznej, niedobory witaminy D mogą dotyczyć nawet 90% populacji (2).

Podsumowanie

Pomimo braku przekonywujących dowodów na rolę suplementacji witaminy D w profilaktyce występowania cukrzycy typu 2, diabetycy oraz osoby należące do grupy ryzyka wystąpienia tej choroby nadal powinny przestrzegać opracowanych zaleceń dotyczących suplementacji witaminy D (3, 4). Pamiętać bowiem należy, że witamina D pełni w naszym organizmie wiele ważnych funkcji:

utrzymuje w równowadze gospodarkę wapniowo-fosforanową
jest odpowiedzialna za mineralizację kośćca.

Ponadto przypuszcza się, że witamina D może odgrywać pewną rolę w rozwoju chorób autoimmunologicznych oraz w przebiegu chorób nowotworowych. Dotychczas przeprowadzone badania wykazały również wpływ witaminy D na funkcje poznawcze. Co więcej prawdopodobnie niedobór tej witaminy może zwiększać ryzyko rozwoju choroby Alzheimera i depresji (5).

Literatura

Pittas AG, Dawson-Hughes B, Staten M, et al. Vitamin D supplementation and prevention of type 2 diabetes. N Engl J Med 2019; 381: 520-530.
Naeem Z. Vitamin D deficiency – an ignored epidemic. Int J Health Sci (Qassim). 2010; 4(1): V-VI.
Płudowski P, Karczmarewicz E, Chlebna-Sokół D. i wsp. Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów – wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r. Standardy Medyczne/ Pediatria. 201; 10: 573-578.
Rekomendacje: Zasady Suplementacji i leczenia witaminą D – Nowelizacja 2018. Postępy Neonatologii 2018; 24(1).
Jarosz M. Normy żywienia dla populacji polskiej. Instytut Żywności i Żywienia, 2017.

O autorze Małgorzata Jamka

dr n. med.

Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Autorka publikacji naukowych z zakresu dietetyki i żywienia. Aktywna uczestniczka licznych konferencji naukowych, w tym na szczeblu międzynarodowym.