Leptyna i grelina - hormony kontrolujące apetyt

Leptyna i grelina to dwa kluczowe hormony regulujące uczucie głodu i sytości, które odgrywają istotną rolę w utrzymaniu równowagi energetycznej organizmu. Leptyna, często nazywana hormonem sytości, jest produkowana głównie przez adipocyty (komórki tłuszczowe) i działa na podwzgórze mózgu, zmniejszając apetyt i zwiększając wydatkowanie energii. Z kolei grelina, znana jako hormon głodu, jest wytwarzana głównie w żołądku i pobudza uczucie głodu oraz zwiększa przyjmowanie pokarmu.

Rola leptyny

Leptyna jest hormonem, który odgrywa kluczową rolę w długoterminowej regulacji równowagi energetycznej. Jej podstawową funkcją jest informowanie mózgu o zasobach tłuszczowych organizmu, co prowadzi do zmniejszenia apetytu i zwiększenia wydatkowania energii. Badania wykazały, że poziom leptyny we krwi jest wyższy u osób z nadwagą i otyłością w porównaniu do osób o prawidłowej masie ciała, co sugeruje istnienie oporności na leptynę w przypadku nadmiaru tkanki tłuszczowej [1].

Rola greliny

Grelina jest hormonem odpowiedzialnym za krótkoterminową regulację apetytu. Jest wydzielana głównie w żołądku i działa na podwzgórze, pobudzając uczucie głodu i zwiększając spożycie pokarmu. Poziom greliny wzrasta przed posiłkiem i spada po jego spożyciu. Hormon ten zmniejsza również tempo metabolizmu [2].

Leptynooporność

Dlaczego, skoro im większy poziom tkanki tłuszczowej i większa ilość hormonu sytości, osobom z nadwagą czy otyłością ciężko jest odczuwać sytość i zredukować masę ciała? U takich osób dochodzi często do zjawiska leptynooporności, czyli zaburzenia w efektywności docierania sygnałów do mózgu o tym, że się najedliśmy. Prowadzi to do trudności w kontrolowaniu masy ciała, a w następstwie do problemów z nadmiernymi kilogramami [3].

Wpływ diety i stylu życia

Dieta i styl życia mają znaczący wpływ na poziomy leptyny i greliny. Według jednego z badań, u osób z prawidłową masą ciała, spożycie posiłków bogatych w węglowodany może prowadzić do większego wzrostu poziomu leptyny, co skutkuje większym uczuciem sytości. Z kolei diety wysokotłuszczowe mogą wpływać na poziomy greliny i leptyny w sposób sprzyjający nadmiernemu przyjmowaniu pokarmu i przybieraniu na wadze [1].

Sen

U osób otyłych i mających problemy ze snem mechanizm działania leptyny i greliny nie działa prawidłowo. W badaniach stwierdzono, że osoby z otyłością i obturacyjnym bezdechem sennym mają zmniejszone poziomy greliny i leptyny w nocy, co może wpływać na zaburzenia równowagi energetycznej [4]. Z kolei u pacjentów z cukrzycą typu 2 wykazano, że jakość snu jest pozytywnie skorelowana z poziomami leptyny, co sugeruje, że zaburzenia snu mogą pogarszać stan metaboliczny poprzez wpływ na leptynę [5].

Dieta redukcyjna

Dodatkowo wzrost poziomu greliny obserwuje się po stosowaniu diety redukcyjnej, co między innymi jest przyczyną efektu jo-jo. Badania wykazały, że utrata masy ciała prowadzi do zwiększenia syntezy greliny, co może utrudniać długotrwałe utrzymanie masy ciała po zakończeniu diety redukcyjnej [6].

Stres

Zauważono również, że stres pobudza wydzielanie greliny. Badania wskazują, że czynnik ten może wpływać na wzrost poziomu greliny, co z kolei może prowadzić do wzrostu apetytu i przyjmowania większej ilości pokarmu [7].

Podsumowanie

Leptyna i grelina odgrywają kluczowe role w regulacji apetytu i równowagi energetycznej organizmu. Zrozumienie mechanizmów działania tych hormonów jest kluczowe dla skutecznej walki z otyłością i innymi zaburzeniami metabolicznymi. Oporność na leptynę, która często występuje u osób z otyłością, utrudnia kontrolę masy ciała i może prowadzić do różnego rodzaju problemów ze zdrowiem.

Podsumowując, dbanie o zdrowy styl życia, radzenie sobie ze stresem, zdrowa dieta i jakość snu są kluczowe dla utrzymania prawidłowych poziomów leptyny i greliny oraz dla skutecznej kontroli masy ciała.

Literatura

Adamska-Patruno, E., Ostrowska, L., Gościk, J., Pietraszewska, B., Krętowski, A., & Górska, M. (2018). The relationship between the leptin/ghrelin ratio and meals with various macronutrient contents in men with different nutritional status: a randomized crossover study. Nutrition Journal.
Wittekind, D., Kratzsch, J., Mergl, R., Baber, R., Wirkner, K., Schroeter, M., Witte, A., Villringer, A., Kluge, M., Roncero, C., & Hebebrand, J. (2023). Leptin, but not ghrelin, is associated with food addiction scores in a population-based subject sample. Frontiers in Psychiatry.
Mechanick, J., Zhao, S., & Garvey, W. (2018). Leptin, An Adipokine With Central Importance in the Global Obesity Problem. Global Heart.
Pardak, P., Filip, R., & Woliński, J. (2022). The Impact of Sleep-Disordered Breathing on Ghrelin, Obestatin, and Leptin Profiles in Patients with Obesity or Overweight. Journal of Clinical Medicine.
Hirota, T., Morioka, T., Yoda, K., Toi, N., Hayashi, N., Maruo, S., Yamazaki, Y., Kurajoh, M., Motoyama, K., Yamada, S., Shoji, T., Emoto, M., & Inaba, M. (2018). Positive association of plasma leptin with sleep quality in obese type 2 diabetes patients. Journal of Diabetes Investigation.
Hernández Morante, J. J., Díaz Soler, I., Muñoz, J. S. G., Sánchez, H. P., Barberá Ortega, M. C. B., Martínez, C. M., & Morillas Ruiz, J. M. (2020). Moderate Weight Loss Modifies Leptin and Ghrelin Synthesis Rhythms but Not the Subjective Sensations of Appetite in Obesity Patients. Nutrients.
Mosavat, M., Mirsanjari, M., Arabiat, D., Smyth, A., & Whitehead, L. (2021). The Role of Sleep Curtailment on Leptin Levels in Obesity and Diabetes Mellitus. Obesity Facts.