Prewencja i opóźnianie cukrzycy typu 2 (PTD 2024)

Cukrzyca typu 2 jest jedną z najpowszechniejszych chorób metabolicznych, której zapobieganie i opóźnianie wystąpienia jest istotnym elementem zdrowia publicznego. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) w swoich zaleceniach na rok 2024 kładzie duży nacisk na strategie prewencji, które mają na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania oraz opóźnienie wystąpienie tej jednostki chorobowej. Poniżej przedstawiono kluczowe zalecenia opublikowane przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne na rok 2024.

Czynniki ryzyka cukrzycy typu 2

Podstawowym krokiem w prewencji cukrzycy typu 2 jest określenie osób z podwyższonym ryzykiem. Do głównych czynników ryzyka należą:

Otyłość: szczególnie otyłość brzuszna, która jest silnie skorelowana z występowaniem początkowo insulinooporności.
Uwarunkowania genetyczne: obecność cukrzycy typu 2 u rodziców lub rodzeństwa.
Czynniki demograficzne: wiek powyżej 45 lat, pochodzenie etniczne (np. osoby pochodzenia azjatyckiego, afroamerykańskiego, latynoskiego mają wyższe ryzyko).
Styl życia: niska aktywność fizyczna, niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone i cukry proste.
Stan przedcukrzycowy: podwyższony poziom glukozy na czczo lub nieprawidłowy metabolizm glukozy.

Edukacja i wsparcie

Edukacja pacjentów i społeczeństwa odgrywa kluczową rolę w prewencji cukrzycy typu 2. Programy edukacyjne powinny skupiać się na promowaniu zdrowego stylu życia, świadomości dotyczącej czynników ryzyka oraz korzyści płynących z wczesnej interwencji. Wsparcie psychologiczne oraz poradnictwo dietetyczne mogą również przyczynić się do sukcesu w długoterminowej zmianie nawyków zdrowotnych.

Strategie prewencji

PTD w 2024 roku rekomenduje kilka kluczowych strategii mających na celu zapobieganie cukrzycy typu 2:

1. Zmiany w stylu życia:

- Dieta: zalecana jest dieta bogata w błonnik, niskotłuszczowa, z ograniczeniem spożycia cukrów prostych. Dieta śródziemnomorska oraz dieta DASH są szczególnie polecane.
- Aktywność fizyczna: regularna aktywność fizyczna, co najmniej 150 minut umiarkowanej tygodniowo. Korzyści płynące ze zwiększenia aktywności fizycznej będą odnosiły się dla wszystkich osób bez względu na wiek, aczkolwiek należy podkreślić, że najwyższą skuteczność przyniosą osobom powyżej 60 r.ż.
- Redukcja masy ciała: u osób ze stanem przedcukrzycowym zaleca się zmniejszenie masy ciała o co najmniej 7% w skali roku, która może znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy. Jeżeli leczenie niefarmakologiczne w leczeniu otyłości nie przynosi oczekiwanych rezultatów, należy rozważyć leczenie farmakologiczne lub bariatryczne.

2. Farmakoterapia:

- Metformina: Może być rozważana u osób w stanie przedcukrzycowym, szczególnie przy współistniejącej nieprawidłowej glikemii na czczo i nieprawidłowej tolerancji glukozy i/lub z BMI ≥ 35 kg/m² i/lub poniżej 60. roku życia oraz u kobiet z cukrzycą ciążową w wywiadzie. Jednocześnie należy pamiętać o modyfikacji stylu życia.

3. Monitorowanie:

- Regularne badania przesiewowe w kierunku cukrzycy u osób z grupy ryzyka, co najmniej raz w roku.
- U osób ze stanem przedcukrzycowym regularne badania pod kątem występowania innych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego (np. otyłość, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe), a w przypadku ich występowania – wdrożenie odpowiedniego leczenia.
- Monitorowanie poziomów glukozy na czczo w celu wczesnego wykrycia zmian metabolicznych.
- Powtarzanie pacjentom podczas każdej wizyty porad dotyczących stylu życia.

Podsumowanie

Prewencja cukrzycy typu 2 wymaga wielopłaszczyznowego podejścia, które łączy regularne monitorowanie stanu zdrowia, zmiany w stylu życia oraz w poszczególnych przypadkach farmakoterapię. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie u osób z grupy ryzyka oraz wdrożenie odpowiednich strategii, które mogą opóźnić lub nawet zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 2. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2024 stanowią kompleksowy przewodnik dla lekarzy, dietetyków i pacjentów w dążeniu do zmniejszenia obciążenia tą przewlekłą chorobą.