W aptekach brakuje leków: co teraz robić?

Problem braku dostępności leków w Polsce

Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 5 lipca 2019 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych zagrożonych brakiem dostępności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wywołało niepokój wśród pacjentów. Czy obawy są uzasadnione? A jeżeli tak, to jak postępować? Poniżej znajdziesz odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.

Jakich leków może zabraknąć?

Ministerstwo Zdrowia wymienia na liście zagrożonych dostępnością leków aż 324 pozycje, jednakże nie oznacza to, że dotyczy to 324 leków. W gruncie rzeczy jest ich o wiele mniej, ponieważ jeden lek może zajmować kilka pozycji, z uwagi na to, że jest produkowany w różnych dawkach. A więc o jakich lekach mowa? Wymienione są m.in.:

leki na cukrzycę (Glucophage XR, Metformax SR, Humalog Mix, Insulatard Penfill, Insuman Basal, Insuman Basal SoloStar, Insuman Comb 25, Insuman Comb 25 SoloStar, Insuman Rapid, Insuman Rapid SoloStar, Lantus, Levemir, Liprolog, Mixtard Penfill, NovoMix Penfill, NovoRapid Penfill)

leki na choroby tarczycy (Euthyrox, Letrox)
leki na choroby serca (Cardura XL, Co-Prestarium, Fragmin, Fraxiparine, Fraxodi, Clexane, Losmina, Xarelto)
i inne leki stosowane między innymi w chorobach psychicznych, nowotworowych, czy w padaczce (1).

Jednakże Ministerstwo uspokaja, że są to leki zagrożone brakiem dostępności, a nie leki, które nie są dostępne w aptekach (2).

Skąd wziął się problem dostępności leków w aptekach?

Mówi się, że problem dostępności leków to skutek nałożenia się kilku czynników. Wymienia się tutaj zamknięcie kilku fabryk w Chinach, które produkowały tańsze substancje czynne, niezbędne do produkcji leków w Polsce, surowe prawo Unii Europejskiej i przede wszystkim mafie lekowe. Okazało się bowiem, że przez ostatnie lata w Polsce trwał nielegalny proceder wywozu i sprzedaży za granicę leków, które były przeznaczone dla polskich pacjentów. Dodatkowo, problem braku dostępności leków nasila również fakt, że w momencie pojawienia się leku, pacjenci masowo wykupują go “na zapas”.

Jak postępować, gdy w aptece brakuje leku?

Ministerstwo Zdrowia w związku z kryzysem uruchomiło infolinię pod bezpłatnym numerem 800 190 590, gdzie można dowiedzieć w jakiej aptece dany lek jest dostępny, jednakże nie ma możliwości jego zarezerwowania. Jednocześnie podkreślane jest, że infolinia nie udziela informacji na temat dawkowania, czy zamienników leków, ponieważ takie informację można uzyskać tylko podczas konsultacji z lekarzem lub farmaceutą (3). I tutaj również ujawnił się kolejny problem, ponieważ wielu farmaceutów nie chce wydawać zamienników leków, bo uważają, że o tym powinien decydować lekarz. Wówczas pacjent musi z powrotem udać się do lekarza po receptę na konkretny zamiennik leku. Z kolei przedstawiciele Naczelnej Izby Lekarskiej zwracają uwagę, że zamiennik leku nie zawsze gwarantuje taką samą skuteczność jak lek oryginalny (4).

Inną możliwością poszukiwania leku jest skorzystanie ze strony internetowej www.ktomalek.pl, bądź z darmowej aplikacji KtoMaLek. Wystarczy tylko wpisać tam nazwę leku oraz pożądaną lokalizację. Warto wspomnieć, że ta droga poszukiwania daje możliwość rezerwacji leku.

Czy obawy są uzasadnione?

Niestety tak, ale tylko lokalnie. Czyli to, że nie ma leku w danej aptece nie oznacza, że nie ma go w żadnej. Czy jest lepiej? Różne źródła mówią o różnej skali problemu. Przykładowo, jedna z hurtowni farmaceutycznej Neuca informuje, że z jednej strony wzrosła dostępność niektórych leków, takich jak Euthyrox, Glucophage, czy Effox, ale nie na tyle, żeby móc powiedzieć, że problem został rozwiązany. Z drugiej jednak strony hurtownia wskazuje, że są leki, których dostępność wcale się nie poprawiła (5).

Reasumując pacjenci powinni stale monitorować sytuację i w razie problemu ze znalezieniem leku szukać pomocy wśród lekarzy, farmaceutów oraz konsultantów informacyjnych.

Literatura

Literatura:

Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 5 lipca 2019 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych zagrożonych brakiem dostępności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Online: http://dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2019/54/akt.pdf
Ministerstwo Zdrowia, Komunikat dotyczący dostępności do leków, 2019. Online: https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-dotyczacy-dostepnosci-do-lekow
https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/brak-lekow-w-aptekach-infolinia-nfz-dowiedz-sie-gdzie-kupic-leki,952923.html
https://plus.gloswielkopolski.pl/rzecznik-praw-obywatelskich-brak-lekow-w-aptekach-to-zagrozenie-nie-tylko-zdrowia-ale-tez-zycia/ar/c14-14314087
https://dziennikbaltycki.pl/jakich-lekow-brakuje-w-aptekach-hurtownia-publikuje-dane-na-liscie-leki-na-cukrzyce-choroby-tarczycy-i-serca-lista/ar/c14-14306693

O autorze Julita Sobańska

mgr

Absolwentka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu kierunku Dietetyka. Doświadczenie zawodowe zdobywane głównie przez praktyki studenckie oraz staże zawodowe. Do głównych jej zainteresowań należy poradnictwo żywieniowe osób chorych na cukrzycę.