Powikłania sercowo-naczyniowe u pacjentów cukrzycy typu 2: raport

zapobieganie problemom sercowo naczyniowym

Powstała niedawno Koalicja Serce dla Cukrzycy opublikowała w lipcu bieżącego roku raport na temat zapobiegania i leczenia powikłań sercowo-naczyniowych u pacjentów z cukrzycą typu 2. Dlaczego akurat ta grupa schorzeń została wyróżniona spośród innych powikłań cukrzycy? Okazuje się bowiem, że problem tego typu dolegliwości dotyczy aż 70% cukrzyków, a co gorsza, grupa osób chorujących na cukrzycę z powikłaniami sercowo-naczyniowymi wykazuje krótszy czas życia aż o 12 lat.

Zwiększająca się liczba diabetyków

Raport wskazuje na doniesienia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mówiące o tym, że częstość występowania cukrzycy u osób dorosłych wzrosła z poziomu 4,7% (108 milionów chorych) w 1980 roku do 8,5% (422 miliony chorych) w 2014 roku. Liczba chorujących zwiększa się w zastraszającym tempie, najnowsze dane IDF (International Diabetes Federation) wskazują, że liczba osób chorych przekroczyła 425 milionów. Co gorsza, w 2016 roku cukrzyca była przyczyną 1,6 miliona zgonów, a wysoki poziom glukozy we krwi był przyczyną łącznie 2,2 milionów zgonów na świecie. Dlatego w 2018 roku cukrzyca po raz pierwszy pojawiła się na liście 10 chorób prowadzących bezpośrednio do śmierci, zajmując 7. miejsce. Mówiąc o powikłaniach cukrzycy warto również wspomnieć, że raport powołuje się na dane z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) ukazując, że w Polsce w 2018 roku przeprowadzono aż 4,3 tysiąca dużych amputacji stopy, co wskazuje na brak odpowiedniej edukacji pacjentów tej grupy oraz na problemy z wyrównaniem poziomu glikemii. Autorzy raportu zaznaczają, że prawidłowo prowadzona i wyrównana cukrzyca nie powinna być bezpośrednią przyczyną hospitalizacji chorych, a tym bardziej zgonów. Najlepszą opiekę diabetologiczną mają pacjenci województw pomorskiego i śląskiego. Najsłabszy poziom opieki dotyczył województwa lubuskiego i lubelskiego.

Co trzeba poprawić?

Podstawową kwestią wymagającą znacznych modyfikacji, według autorów raportu, jest monitorowanie glikemii oraz poprawa dostępu do pomp insulinowych dla pacjentów powyżej 26 roku życia oraz do nowoczesnych analogów insulin. Pacjenci zmagający się z cukrzycą typu 2 powinni mieć refundowane leki hipoglikemizujące o udowodnionym wpływie na obniżenie ryzyka sercowo-naczyniowego. Dostępne są już na rynku preparaty, których pozytywny wpływ oceniany jest na poziomie nawet 40% mniejszego ryzyka rozwoju powikłań. Leki, o których mowa (analogi GLP-1 oraz inhibitory SGLT-2), refundowane są w większości krajów Unii Europejskiej. Ich stosowanie pozwala również na odroczenie uciążliwej terapii insuliną.

Według raportu Najwyższej Izby Kontroli (NIK) z 2018 r. działania ochrony zdrowia służące zapobieganiu, wczesnemu wykrywaniu oraz leczeniu cukrzycy typu 2 są niewystarczające, a największą przeszkodą w poprawie tych wskaźników jest niedobór lekarzy ze specjalizacją diabetologiczną. NIK wskazuje również, że podstawą działań powinien być nie tylko skuteczniejszy nadzór nad opieką nad chorymi, ale przede wszystkim nad działaniami profilaktycznymi oraz pomagającymi we wczesnym wykrywaniu tej jednostki chorobowej.

Życie z cukrzycą

Raport Koalicji Serce dla Cukrzycy zwraca również uwagę na odczucia samych pacjentów na zmiany w codziennym życiu związane z wykryciem u nich choroby. Okazuje się, że jakość opieki chorych na cukrzycę oraz ocena poziomu opieki jest zdecydowanie gorsza u osób zmagających się z typem 2. Podobne odczucia pacjenci wykazują względem swojego stanu wiedzy, bowiem nie widzą powiązań choroby z powikłaniami sercowo-naczyniowymi. Według raportu opublikowanego przez Polskie Stowarzyszenie Diabetyków pacjenci wskazują, że wydatki związane z ich chorobą stanowią nawet 10% ich budżetu domowego. 76% badanych wskazuje na pogorszenie się ich sytuacji materialnej od momentu postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Co gorsza, ponad połowa respondentów przyznała się do rezygnacji z zakupu zaleconego przez lekarza leku albo sprzętu medycznego związanego z terapią cukrzycy. Powodem były względy finansowe. Natomiast 8 na 10 osób jasno określiło, że nowoczesna terapia cukrzycy jest poza zasięgiem ich możliwości pieniężnych. Powyższe powody wpływają również na fakt, że chorzy czują się niezrozumiani oraz wykluczeni z życia społecznego.

Służba zdrowia w cukrzycy

70% ankietowanych stwierdziło, że system opieki zdrowotnej w Polsce nie zaspokaja ich aktualnych potrzeb związanych z leczeniem cukrzycy. Taka sama grupa respondentów ma zastrzeżenia co do leczenia, które ich zdaniem jest niezgodne z aktualnymi standardami klinicznymi, a prawie 90% badanych twierdzi, że dostęp do nowoczesnych terapii jest w Polsce niewystarczający. Co gorsza, aż 71% pytanych nie ma wystarczającego dostępu do kontaktów z diabetologiem, a grupa powyżej 80% ma również kłopot z dostępem do lekarzy innych specjalności, w związku z leczeniem cukrzycy. Okazuje się również, że poziom edukacji pacjentów jest niewystarczający. Ponad połowa badanych uznaje swoją wiedzę na temat cukrzycy i jej powikłań za niewystarczającą, natomiast aż 85% osób twierdzi, że edukacja społeczna w tym zakresie jest zdecydowanie zbyt niska.

Prywatne usługi medyczne

Wśród wszystkich badanych, aż 58% respondentów twierdzi, że zdecydowali się na płatne usługi związane z leczeniem cukrzycy ze względu na opóźnienia w leczeniu w systemie publicznym. Dodatkowo, grupa 43% badanych korzystających z prywatnej opieki medycznej wskazała na argument, że opieka lub leczenie, którego chcieli się podjąć nie było dostępne lub refundowane. Największy udział w odpłatnych usługach medycznych w zakresie leczenia cukrzycy mają zakupy glukometrów oraz pasków, wizyty u kardiologa lub diabetologa. Każda z usług została wskazana przez około 40% ankietowanych. Mniejsza grupa, niespełna 30%, skorzystała z wizyty u dietetyka, a niecałe 10% zapłaciło za spotkanie z psychologiem.

W związku z tym ankietowani pacjenci wskazali obszary, które wymagają dodatkowego finansowania:

62% – nowoczesne leki
57% – dostęp do lekarzy innych specjalności
53% – leczenie powikłań cukrzycy
44% – dostęp do diabetologów
40% – rehabilitacje

Wspomniany raport Koalicji Serca dla Cukrzycy ukazuje szerokie pole do poprawy nie tylko w zakresie leczenia samej cukrzycy, ale przede wszystkim edukacji pacjentów o możliwości powstania powikłań oraz dróg ich zapobiegania. Warto również zwrócić uwagę na edukację społeczeństwa o metodach profilaktyki zachorowań, a także o trudnościach, z którymi zmagają się sami chorzy, o metodach ich wspierania, a także angażowania pacjentów w życie społeczne. Zdecydowanym punktem do poprawy w publicznej służbie zdrowia jest finansowanie leczenia chorych, które znacznie obciąża ich budżet, co skutkuje zwiększoną liczbą powikłań, hospitalizacji oraz zgonów. Pomocne w tym zakresie byłoby stworzenie ośrodków, w których pacjent będzie mógł w jednym budynku skorzystać z pomocy całego zespołu terapeutycznego: diabetologa, kardiologa, dietetyka, rehabilitanta oraz psychologa. Dzięki raportowi poznaliśmy fakty dotyczące walki z cukrzycą pochodzące nie tylko od lekarzy, ale również od samych pacjentów. Dzięki temu otrzymaliśmy pełen obraz sytuacji diabetologicznej w Polsce. Teraz czekajmy na działania mające na celu poprawę wskazanych wskaźników.

O autorze Daria Jaroszewska

mgr

Dietetyk kliniczny, psychodietetyk. Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym oraz psychodietetyki na SWPS w Poznaniu. Prowadzi poradnictwo żywieniowe osób zmagających się z chorobami metabolicznymi.