Pen do insuliny – jak go wybrać, gdzie kupić?
Insulina to lek o silnym działaniu, który wymaga precyzyjnego dawkowania. Jednym z urządzeń, służących do podskórnego wstrzykiwania preparatu, jest pióro…
Model intensywnej insulinoterapii ma za zadanie odzwierciedlić fizjologiczne wydzielanie insuliny – zarówno te podstawowe jaki i okołoposiłkowe. U osób z cukrzycą typu 1 jedyną możliwością zastąpienia podstawowego wydzielania insuliny jest stosowanie insuliny o przedłużonym działaniu.
Insulina “bazowa” stanowi około 40-60% zapotrzebowania dobowego na insulinę. W idealnej sytuacji dawka insuliny bazowej powinna pokrywać zapotrzebowanie na insulinę między posiłkami, a wstrzyknięcie insuliny krótkodziałającej ma za zadanie korygować glikemię poposiłkową.
Insulina długodziałająca: rodzaje
Obecnie, jako preparaty “bazowe” stosuje się insuliny ludzkie o przedłużonym działaniu – NPH (Insulatard, Humulin N, Gensulin N, Polhumin N, Insuman Basal) oraz analogi długodziałające (glargina – Lantus, Abasaglar i Toujeo; detemir – Levemir oraz degludec – Tresiba).
Insuliny długodziałające ludzkie
Okres działania insulin NPH nie przekracza 16-18 godzin, wobec tego nie stwarzają warunków do utrzymania stałego stężenia insuliny w krwi przez okres 24 godzin.
Zwykle istnieje potrzeba podawania insuliny w 2 dawkach na dobę, podanie dużej dawki w jednej iniekcji spowodowałoby ryzyko wystąpienia niedocukrzenia w nocy. Zazwyczaj lekarz zaleca podawanie 30-50% dawki wcześnie rano (około 7:00) oraz 50-70% dawki na noc (około 22:00-23:00).
Często przy długim wywiadzie trwania cukrzycy zmienia się profil wchłaniania insuliny o pośrednim czasie działania, co objawia się wysoką glikemią na czczo. Problem ten można w pewnym zakresie rozwiązać podaniem dodatkowo kilku jednostek insuliny NPH w porze popołudniowej.
Analogi długodziałające
Analogi insulinowe długodziałające charakteryzują się dłuższym i bardziej stabilnym profilem działania, dlatego mogą być podawane w jednym wstrzyknięciu na dobę. Jednak przy potrzebie stosowania dużej dawki szczególnie u pacjentów z długim wywiadem cukrzycy również zaleca się podawanie 2 iniekcji na dobę. Szczególną korzyść ze stosowania analogów długodziałających odniosą pacjenci z problemem hiperglikemii na czczo.
Zapamiętaj!
Insulinę bazową podajemy w tkankę podskórną bocznej części uda, ponieważ z tej okolicy wchłania się ona najwolniej. Trzeba pamiętać o częstej zmianie strony i miejsc iniekcji, ponieważ podawanie insuliny zwiększa ryzyko powstania przerostów poinsulinowych w miejscach wkłucia. Alternatywą do podawania bazy jest górno-zewnętrzna część pośladka. Jeśli jesteś leczony insuliną ludzką, to pamiętaj, żeby przed podaniem odpowiednio ją wymieszać, ponieważ jest to preparat występujący w postaci zawiesiny i w przeciwnym wypadku nie będzie działał odpowiednio.
W czasie zwiększonej aktywności fizycznej (np. wyjazd na narty, rajd rowerowy, piesza wycieczka,) trzeba zmniejszyć dawkę insuliny bazowej między 10-40% w zależności od intensywności wysiłku fizycznego(1).
Jak stosować insulinę długo działającą: przykłady
Przykład 1
Kobieta, 20 lat, masa ciała: 50 kg, chorująca na cukrzycę typu 1 od 8 lat. W okresie dorastania stosowała ponad 50 jednostek insuliny na dobę z czego insuliny NPH – 12 jednostek rano i 18 jednostek wieczorem. Od kilku lat nie modyfikowano dawki insuliny. Pacjentka obserwowała znaczne wahania wartości glikemii (30-400 mg/dl). Stosowanie dużych dawek insuliny w tym wypadku spowodowały częste występowanie stanów hipoglikemii. Ze względu na niskie poziomy glikemii pacjentka często sięgała po słodycze.
Jakie powinno być wyjściowe zapotrzebowanie na insulinę?
Przy masie ciała 50 kg zapotrzebowanie na insulinę nie powinno przekraczać 0,5-0,7 jednostki/kg masy ciała/dobę. Baza powinna stanowić 40-60% dobowego zapotrzebowania. W przypadku wyboru insuliny NPH należy podawać 2 iniekcje na dobę: jedna rano i jedna wieczorem. Przy stosowaniu długodziałającego analogu dawkę tą można podać łącznie w jednym wstrzyknięciu na dobę np. wieczorem.
U tej pacjentki zmiana dawek insuliny oraz wprowadzenie zasad intensywnej insulinoterapii spowodowała poprawę wartości glikemii, jednak ze względu na wysokie glikemie w nocy i rano ostatecznie zdecydowano się wprowadzić 9 jednostek insuliny NPH przed snem.
Przykład 2
Mężczyzna, 30 lat, masa ciała: 72 kg, chorujący na cukrzycę typu 1 od 20 lat. Stosował insulinę NPH – 12 jednostek rano oraz 14 jednostek wieczorem. Od dłuższego czasu poziom glukozy na czczo przekraczał 200 mg/dl. Pacjent samodzielnie próbował zwiększać dawkę wieczorną insuliny do 16 jednostek, ale spowodowało to wystąpienie epizodów hipoglikemii w nocy.
Dobowe zapotrzebowanie na insulinę wynosiło w tym przypadku ponad 50 jednostek/dobę, co daje 0,7 jednostki/kg masy ciała. Insulina bazowa stanowiła około 50% dobowego zapotrzebowania na insulinę.
U tego pacjenta w celu ograniczenia zjawiska “hiperglikemii o brzasku” można spróbować podać np. 4 jednostki insuliny NPH o godz. 16:00. W takiej sytuacji istnieje uzasadnienie wprowadzenia długodziałającego analogu jako insuliny “bazowej”. Przy takim zapotrzebowaniu na insulinę lepiej jest mimo wszystko podać ten preparat w 2 wstrzyknięciach na dobę. Trzeba również pamiętać, że w przypadku wyboru analogu często w celu uzyskania skutku terapeutycznego istnieje potrzeba stosowania większych dawek.
Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!
Literatura
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Kliniczna 2018;4(1):1-92.
O autorze
dr n. med. 
Diabetolog, endokrynolog, specjalista chorób wewnętrznych. Adiunkt w Klinice Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Autorka licznych publikacji naukowych w dziedzinie diabetologii i endokrynologii.
