Kobiety w ciąży z dostępem do systemów monitorowania glikemii
Ministerstwo Zdrowia zdecydowało o kolejnych ważnych zmianach w opiece nad kobietami w ciąży i w połogu, które mają wejść w…
Kobieta z cukrzycą planująca ciąże powinna być objęta opieką specjalistyczną 3-6 miesięcy przed zajściem w ciążę (czasami ten okres musi być jeszcze przedłużony w zależności od wyrównania metabolicznego cukrzycy). Wynika to z faktu negatywnego wpływu hiperglikemii zarówno na matkę jak i dziecko. W wielu badaniach wykazano związek pomiędzy podwyższonym poziomem glukozy a porodem przedwczesnym, cięciem cesarskim, makrosomią i dystocją barkową.
Cele terapeutyczne
Celem okresu przygotowań do ciąży jest osiągnięcie odpowiedniego wyrównania cukrzycy (Hba1c<6,5% w I trymestrze, a w kolejnych trymestrach <6,0%), oraz wartości glikemii zbliżonych do tych obserwowanych u ludzi zdrowych (na czczo i między 2.00 a 4.00 w nocy glikemia 70-90 mg/dl, a 2 godziny po posiłku < 140 mg/dl). Ponadto, istotnym elementem jest również ocena zaawansowania przewlekłych powikłań cukrzycy oraz ewentualnego wpływu innych schorzeń na przebieg ciąży, zastąpienie leków przeciwwskazanych w ciąży na te bez negatywnego wpływu na płód.
Leczenie
Taki poziom wyrównania cukrzycy jest jak najbardziej realny do osiągnięcia dzięki stosowaniu metody leczenia za pomocą intensywnej czynnościowej insulinoterapii z zastosowaniem wielokrotnych wstrzyknięć insuliny za pomocą penów lub pomp insulinowych. Na obecnym etapie wiedzy w ciąży możemy stosować ludzkie insuliny krótkodziałające, szybkodziałające analogi insulinowe (np. Novorapid, Humalog) oraz ludzkie insuliny o pośrednim czasie działania (Insulatard, Humulin N, Gensulin N, Polhumin N). Długodziałające analogi insulin nie są dopuszczone do używania w ciąży, aczkolwiek nie odnotowano szczególnych doniesień o ich negatywnym wpływie na płód. Ze względu jednak na brak obiektywnych badań w grupie ciężarnych z cukrzycą zaleca się stosowanie jako insuliny “bazowej” insulin ludzkich lub zastosowanie ciągłego podskórnego wlewu insuliny za pomocą pompy insulinowej.
Kwalifikacja pacjentek do leczenia osobistą pompą insulinową w okresie ciąży odbywa się w ośrodkach specjalistycznych (około rok przed koncepcją). Część tych ośrodków wypożycza sprzęt na okres ciąży i przygotowania. Pompę do leczenia cukrzycy w czasie ciąży wprowadza się do 16 tyg ciąży, a w sytuacji braku innej możliwości poprawy wyrównania cukrzycy również po 16 tyg.
Z kolei pacjentki z typem 2 cukrzycy stosujące do tej pory leczenie za pomocą leków doustnych muszą już w okresie przygotowań przejść na leczenie insuliną. Dopuszcza się jedynie stosowanie metforminy u kobiet z cukrzycą typu 2 w okresie przedkoncepcyjnym w dawkach terapeutycznych w sytuacji, gdy zapewnia ona optymalną kontrolę wyrównania metabolicznego. Leki doustne mogą mieć potencjalne działanie teratogenne, przechodzą przez łożysko i mogą powodować hipoglikemię u płodu. Coraz więcej doniesień pojawia się na temat bezpiecznego stosowania metforminy w ciąży, ale dotychczas nawet ten lek nie został zarejestrowany do leczenia cukrzycy w czasie ciąży.
Podobnie pacjentki z cukrzycą typu 1 stosujące metforminę z powodu towarzyszącej insulinooporności przy współistniejącej otyłości powinny w okresie ciąży zrezygnować z tego preparatu.
W okresie przygotowań do ciąży powinno się określić również stopień zaawansowania przewlekłych powikłań cukrzycy: wydolność nerek, badanie okulistyczne, kardiologiczne, pomiary ciśnienia tętniczego. Celowym jest również wykonanie posiewu moczu i leczenie ewentualnej infekcji (1).
Inhibitory konwertazy angiotensyny
Uwaga! Osoby z cukrzycą często stosują leki z grupy inhibitórów konwertazy angiotensyny. Są to leki pierwszego rzutu w leczeniu nadciśnienia tętniczego i białkomoczu (uszkodzenia nerek) w cukrzycy. W ciąży są jednak absolutnie przeciwwskazane – mają działanie teratogenne. Powinno się je odstawić w okresie prób zajścia w ciążę i zamienić na leki bezpieczne dla płód.
Jeżeli nie jesteś pewna jakie stosujesz leki i czy będą one bezpieczne w ciąży zapytaj o to swojego lekarza jeszcze w okresie przedkoncepcyjnym.
Nazwy inhibitorów konwertazy angiotensyny:
Benzelapril, Chinapryl, Cilazapryl, Enalapryl, Fozynopril, Imidapryl, Kaptopryl, Lizynopyl, Peryndopryl, Ramipryl, Trandoraptyl.
Trzeba pamiętać, że to są nazwy międzynarodowe (napisane małym drukiem pod handlową nazwą leku) (2).
Leki bezpieczne w leczeniu nadciśnienia w okresie ciąży
Do leków obniżających ciśnienie tętnicze, które bez problemu można stosować w okresie ciąży należą: Metyldopa (Dopegyt), Dihydralazyna, blokery kanału wapniowego szczególnie Nifedypina. Przy braku braku skuteczności tych leków można także stosować B-blokery (szczególnie Labetalol, Atenolol, które nie wykazują negatywnego działania na płód).
Dieta
Kobieta planująca ciąże powinna również zwrócić uwagę na właściwą dietę, stosować preparatu kwasu foliowego, a w razie niedokrwistości również żelaza.
Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!
Literatura
1. Wender-Ożegowska E., Bomba-Opoń D., Brązert J. Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. 2017; 2 (5): 215-229.
2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Kliniczna. 2018;4(1):1-92.
O autorze
dr n. med. 
Diabetolog, endokrynolog, specjalista chorób wewnętrznych. Adiunkt w Klinice Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Autorka licznych publikacji naukowych w dziedzinie diabetologii i endokrynologii.
