Bolus korekcyjny w cukrzycy: jak wyliczać dawki insuliny?
100 mg/dl – taka wartość glikemii jest na ogół punktem wyjścia do obliczeń korekcyjnych zawartości glukozy we krwi. Lekarz ustala…
Stosując pompę insulinową w zależności od modelu możliwe jest podawanie oprócz bolusa prostego również bolusów złożonych i przedłużonych. Żeby uzyskać prawidłowe wyrównanie metaboliczne cukrzycy nie używaj pompy tylko jako wstrzykiwacza insuliny. Wykorzystuj również dostępne funkcje.
Jak w praktyce podejść do przeliczania poszczególnych rodzajów bolusów?
Bolus prosty (normal)
Podajemy na posiłki czysto węglowodanowe. Pompa poda natychmiast ustaloną przez i wyliczoną na ilość wymienników węglowodanowych dawkę insuliny. Zasadę tą również wykorzystuje się podając insulinę krótkodziałającą za pomocą penów przed posiłkami. Przykłady produktów, na które podasz bolus prosty:
- pieczywo pastą warzywną
- ryż z jabłkami
- owoce
- warzywa
- ziemniaki
- makaron z warzywami
- wegetariańskie kaszotto
- sałatka owocowa z otrębami
Bolus przedłużony – (square wave)
Podajemy na posiłki wyłącznie zawierające białko i/lub tłuszcz
- jajecznica z szynką
- sałata z kurczakiem i oliwą
- mięso bez panierki
- kiełbasy (uwaga na parówki – zawsze zawierają trochę węglowodanów)
- sery bez pieczywa
- twarożki ziarniste
- sałatka z jajkiem i oliwą
Bolus złożony: (dual wave)
Podajemy, gdy posiłek zawiera wszystkie makroelementy, czyli węglowodany, białka i tłuszcze. Musimy obliczyć wtedy ilość wymienników węglowodanowych (WW) oraz białkowo-tłuszczowych (WBT) w danym produkcie. Pompa część wyliczonej przez nas dawki poda szybko, część rozłoży na określony przez nas czas.
Przykłady produktów, na które podasz bolus złożony
- tradycyjne obiady składające się z ziemniaków (ryżu, makaronu) mięsa, surówki, sosu
- jajecznica z chlebem
- pierogi
- grzanki z szynka i serem
- naleśniki wytrawne lub na słodko
- placki ziemniaczane
- pizza
- produkty typu fast-food
- owoce i desery lodowe z bitą śmietaną i orzechami
- śniadania i kolacje składające się z pieczywa i dodatków jak: masło, wędlina, sery, jajka, itp.
Jak dobrać dawkę insuliny?
Na wyliczone wymienniki węglowodanowe podajemy zgodnie z przelicznikiem ustalonym przez lekarza. Więcej informacji na temat przeliczników i obliczania dawki insuliny na posiłek znajdziesz w artykule kalkulator insuliny.
Na wymienniki białko-tłuszczowe również według przelicznika ustalonego przez lekarza. Przelicznik ten nie może jednak być zbyt duży. Pacjenci z wyjątkiem dzieci i okresu dojrzewania, którzy stosowali 1j insuliny na 1 WBT doświadczali po posiłku hipoglikemii i często rezygnowali z podawania bolusów złożonych czy przedłużonych.
Praktyka wskazuje, że najczęściej wystarcza podać 0,5 j na 1 WBT albo połowę dawki insuliny, którą policzylibyśmy na 1 WW.
Na przykad: na śniadanie na WW mamy ustalony przelicznik 1,5 j na 1 WW a więc na 1 zjedzony WBT podamy 0,75 j na 1 WBT.
W jakim czasie rozłożyć bolus prosty lub przedłużony?
Całkiem dobrze spisuje się zasada: ilość zjadanych WBT dodać 1-2 godzin.
Przykład: Na śniadanie zjadam 3 WW oraz 2 WBT, przelicznik na WW mam 1j na 1 WW a na WBT 0,5 j na 1 WBT.
Jaką podam dawkę insuliny?
Oczywiście bolus złożony: 3j w bolusie prostym (teraz) na WW, na WBT 0,5×2=1j. Czas podawania tej dodatkowej 1 j na WBT: 2+1= 3 godziny.
Jak sobie poradzić z obiadem?
Mogę korzystać z tabel wymienników węglowodanowych i tabel wymienników białkowo-tłuszczowych.
Na obiad chcę zjeść: pierś z kurczaka bez panierki (200g) smażoną na oleju rzepakowym, ziemniaki ugotowane w całości (240g) oraz mizerię ze śmiataną. Po sprawdzeniu informacji w tabelach, mój obiad ma w sumie 3 WBT oraz 4,3 WW.
Jak podać insulinę?- przy przeliczniku jak poprzednio: 4,3 j od razu, a 1,5 j rozłożone na 4 godziny (na 3 WBT podajemy 1,5 j i rozkładamy na 3+1 godziny).
UWAGA: Jeżeli w danym posiłku ponad połowa kalorii obliczona na zawartość WBT pochodzi tylko z białek to możemy skrócić podawanie bolusa, nawet o połowę.
Przykład: śniadanie: chleb pełnoziarnisty z chudym białym serem.
Twaróg 100 g ma 20 g białka czyli 100 kcal= 1 WBT
Chleb kromka pieczywa 50 g ma 2,7 WW
Podajemy na bolus złożony 2,7 j teraz oraz 0,5 j ( normalnie przedłużylibyśmy na 2 godziny ale ponieważ nasz serek praktycznie składa się z białka to możemy czas podawania skrócić o połowę czyli wychodzi nam 1 godzina).
Im częściej będziesz ćwiczył, tym łatwiej i szybciej będziesz wykonywał te obliczenia z biegiem czasu. Pamiętaj, żeby sprawdzić czy masz włączony w swojej pompie kalkulator bolus, aby jeszcze precyzyjniej podawać insulinę.
Powodzenia!
Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!
O autorze
dr n. med. 
Diabetolog, endokrynolog, specjalista chorób wewnętrznych. Adiunkt w Klinice Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Autorka licznych publikacji naukowych w dziedzinie diabetologii i endokrynologii.
