Co jeść przed snem w cukrzycy? Podpowiadamy!

W cukrzycy nie ma jednej uniwersalnej diety dla każdego pacjenta. Wszystko zależy od indywidualnych preferencji i jego możliwości, od typu cukrzycy i rodzaju stosowanej terapii, a także stopnia zaawansowania przewlekłych powikłań cukrzycowych. Mimo to, istnieją wspólne zalecenia dla wszystkich diabetyków, które dotyczą głównie przestrzegania ogólnych zasad racjonalnego żywienia (odpowiedniej liczby i regularności posiłków), ograniczenia węglowodanów łatwo przyswajalnych (cukier, miód, słodycze), czytania etykiet i wybierania możliwie jak najlepszej jakości produktów (1). Co jeść przed snem w cukrzycy? Podpowiadamy!

Co jeść w cukrzycy?

W cukrzycy zaleca się spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym (poniżej 55). Są to produkty bogate w węglowodany złożone (w tym błonnik pokarmowy), np.  produkty zbożowe pełnoziarniste, warzywa, nasiona roślin strączkowych, niektóre owoce. Produkty spożywcze bogate w błonnik pokarmowy spowalniają proces wchłaniania cukrów, dzięki czemu zapobiegają nagłym wahaniom stężenia glukozy we krwi. 

Należy również pamiętać, że nie tylko rodzaj produktu, ale również jego przygotowanie warunkuje indeks glikemiczny. Procesy takie jak gotowanie (zwłaszcza rozgotowanie) oraz rozdrabnianie znacząco go podwyższają (2). Aby obniżyć indeks glikemiczny warto dodać do posiłku produkty białkowe (drób, ryby, jaja), czy tłuszczowe (oleje, awokado, orzechy, nasiona i pestki). Jednakże w przypadku leczenia za pomocą pompy insulinowej należy wówczas pamiętać o obliczeniu zarówno wymienników węglowodanowych, jak i wymienników białkowo-tłuszczowych. Osoby chore na cukrzycę powinny również zadbać o różnorodność spożywanych produktów (3).

Czy można jeść owoce wieczorem? 

Jeden z mitów dotyczących żywienia w cukrzycy mówi o tym, że nie wolno jeść owoców po godzinie 16. Ale właściwie dlaczego? Owszem, rozważając skład owoców – są one źródłem cukrów prostych, ale nie tylko. Zawierają one również witaminy, składniki mineralne oraz błonnik pokarmowy. 

Jednakże nie ma jednej zasady, o której należy jeść owoce. Zamiast zastanawiać się o której godzinie, to warto skupić się na tym, aby wybierać świeże i jak najmniej dojrzałe owoce o niższym indeksie glikemicznym (porzeczki czarne, jagody, agrest, maliny, wiśnie, gruszki, śliwki, jabłka, brzoskwinie, czy morele). Należy również pamiętać, aby spożywać je na surowo i rozkładać na 2-3 posiłki w ilości maksymalnie 300 g dziennie oraz jeść z dodatkiem orzechów lub otrąb.

Po co w cukrzycy jeść przed snem?

Częstym błędem dietetycznym popełnianym w cukrzycy jest spożywanie kolacji białkowo- tłuszczowej, ponieważ nie zawiera ona węglowodanów. Takie rozwiązanie niestety czasem może zakończyć się hiperglikemią poranną. 

Z czego to wynika? 

Warto wiedzieć, że to co zjadamy wieczorem wpływa na glikemię nocną i poranną. A więc kolacja zawierająca dużą ilość wymienników białkowo-tłuszczowych (np. kiełbasa z grilla, kabanosy, golonka) podnosi glikemię dopiero kilka godzin po jej zjedzeniu, co w efekcie może skutkować wysokim cukrem porannym. 

Kolejnymi możliwymi przyczynami wysokich wartości glikemii rano mogą być takie zjawiska jak zjawisko Somogyi i efekt brzasku. O ile skutek mają taki sam, o tyle są to dwa różne zjawiska o odmiennym mechanizmie powstawania.

Zjawisko Somogyi polega na tym, że w sytuacji wystąpienia hipoglikemii nocnej, wydzielane są tzw. hormony kontrregulujące, które podwyższają poziom cukru we krwi, jednakże ich działanie kumuluje się i objawia dopiero rano w postaci hiperglikemii.

Z kolei efekt brzasku polega na przygotowaniu organizmu do obudzenia, powodując wydzielanie glukozy z wątroby, jednakże przy braku insuliny i jednoczesnym spożyciu posiłku wysokowęglowodanowego, czy wysokotłuszczowego wieczorem, może dojść do hiperglikemii porannej. Reasumując osoby chore na cukrzycę powinny jeść kolacje, ponieważ zadaniem wieczornego posiłku jest utrzymanie normoglikemii w nocy i rano.

Jaki posiłek osoba z cukrzycą powinna uwzględnić przed snem?

Posiłek u diabetyka przed snem powinien być niskotłuszczowy, bogaty w węglowodany złożone i białka. A więc co spożywać? Nie ma uniwersalnej recepty, ponieważ każdy organizm może reagować inaczej na różne produkty (4). Jednakże dobrym pomysłem mogą być kanapka pełnoziarnista z jajkiem, szynką z piersi z kurczaka, serem nisko tłuszczowym, czy twarogiem. Sałatka warzywna z dodatkiem orzechów, sałatka grecka, jogurt naturalny z płatkami, otrębami, czy nasionami lub ryż pełnoziarnisty z piersią z kurczaka. 

Jedna kolacja, czy dwie? 

Istnieje przekonanie, że wszystkie osoby z cukrzycą powinny spożywać dwie kolacje. Jednakże to nie zawsze jest to prawdą. Wszystko zależy od typu cukrzycy i rodzaju stosowanej terapii. 

Dla kobiet w ciąży, u których zdiagnozowana została cukrzyca ciążowa, wskazana jest druga, lekka kolacja. Powinna ona być bogata w węglowodany złożone i podawana w formie przekąski przed snem – około godziny 21-22 i zawierać około 1 do 2 wymienników węglowodanowych. Ma to na celu zabezpieczenie przed hipoglikemią nocną, a także przed ketogenezą i głodzeniem rozwijającego się płodu. Mogą to być surowe warzywa, czy małe porcje pełnoziarnistego pieczywa z twarogiem. 

Spożywanie dwóch kolacji dotyczy także osób stosujących insuliny ludzkie. W przypadku stosowania insulin analogowych lub tabletek o działaniu hipoglikemizującym, nie ma już konieczności wprowadzania dodatkowego posiłku przed snem. Dlaczego tak jest? Insuliny ludzkie działają wolniej, ale dłużej niż analogowe, dlatego też pacjenci są zmuszeni do spożywania dodatkowej przekąski z węglowodanów złożonych po głównych posiłkach, aby nie doszło do hipoglikemii (5). 

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Literatura

1. Gumprecht J. (red.) Zalecenia kliniczne  dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019, Stanowisko  Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetol Prakt. 2019; 5(1): 17-21.
2. Korzeniowska K., Jabłecka A. Cukrzyca (Część III) Dieta w cukrzycy. Farm Współcz. 2009; 2: 110-116.
3. Evert B., Boucher J., Cypress M., i wsp. Nutrition Therapy Recommendations for the Management of Adults With Diabetes. Diabetes Care. 2014; 37(1): 120-143.
4. Rybicka M., Krysiak R., Okopień B. The dawn phenomenon and the Somogyi effect- two phenomena of morning hyperglycaemia. Endokrynol Pol. 2011; 62(3): 276-283.
5. Dzida G., Hak Ł., Franek E. Dwufazowe mieszanki insuliny  i analogów insuliny u chorych na cukrzycę typu 2. Chor Serca Naczyń. 2012; 9(3): 137-142.

 

O autorze Julita Sobańska

mgr

Absolwentka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu kierunku Dietetyka. Doświadczenie zawodowe zdobywane głównie przez praktyki studenckie oraz staże zawodowe. Do głównych jej zainteresowań należy poradnictwo żywieniowe osób chorych na cukrzycę.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u