Jajka w cukrzycy – jeść czy nie? Jakie ilości? Czym można zastąpić?
Jaka jest wartość odżywcza jaj? Jajka są ważnym składnikiem diety ze względu na swoje wartości odżywcze, smak, zastosowanie kulinarne oraz…
Prawidłowe odżywianie: Dieta w cukrzycy typu 1
Dietoterapia cukrzycy insulinozależnej różni się nieco od diety w cukrzycy typu 2. Przede wszystkim diabetycy z cukrzycą typu 1 rzadziej mają problemu z nadwagą czy otyłością, a zatem w większości przypadków nie jest konieczna redukcja masy ciała. Wyjątkiem jest zbyt duża dawka insuliny lub niezdrowa dieta, która może generować przyrost masy ciała i insulinooporność nawet u pacjentów z cukrzycą typu 1.
Dieta w cukrzycy typu 1 powinna opierać się na zasadach zdrowego żywienia. Zaleca się, aby dieta była zbilansowana i dostosowana do wieku, wzrostu, płci i aktywności fizycznej. Ważne, aby była urozmaicona, a posiłki powinne być spożywane regularnie. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) nie ma wyraźniej i sztywnej liczby węglowodanów, ale zaleca się aby udział węglowodanów w diecie wynosił około 45% dziennego zapotrzebowania energetycznego, tłuszcze 25-40%, a białko 15-20% (2). Liczne badania wskazują również na korzystny wpływ diety bogatej w błonnik. Ważna jest ilość oraz jakość spożywanego posiłku (1).
Dieta w cukrzycy typu 1: węglowodany
Szczególną uwagę w diecie należy zwrócić na węglowodany, ponieważ mają one bezpośredni wpływ na poposiłkową glikemię. Korzystne będą produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG), zwłaszcza węglowodany złożone, bogate w błonnik pokarmowy. Należy zmniejszyć podaż cukrów prostych takich jak: glukoza, fruktoza, sacharoza czy laktoza.
W planowaniu diety dla pacjentów z cukrzycą typu 1 ważne będą również wymienniki węglowodanowe (WW). Jeden wymiennik węglowodanowy odpowiada takiej ilości produktu wyrażonej w gramach, która zawiera 10 g węglowodanów przyswajalnych. Liczba wymienników węglowodanowych powinna być ustalana indywidualnie w zależności od płci, wzrostu, masy ciała i aktywności fizycznej pacjenta.
Pamiętaj, że jeżeli nie wiesz jaki indeks glikemiczny ma dany produkt bądź masz problem z obliczeniem wymienników węglowodanowych możesz skorzystać z asystenta google, tabeli WW lub tabeli indeksów glikemicznych (3).
Intensywna czynnościowa insulinoterapia w cukrzycy typu 1
Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego intensywna funkcjonalna insulinoterapia jest rekomendowanym modelem leczenia cukrzycy typu 1. Polega ona na zastosowaniu wielokrotnych wstrzyknięć insuliny, za pomocą wstrzykiwaczy typu PEN lub ciągłego podskórnego wlewu insuliny za pomocą osobistej pompy insulinowej. Insulinoterapia powinna być dostosowana indywidualnie, uwzględniając wyjściową glikemię, ilości węglowodanów w posiłkach oraz aktywność fizyczną pacjenta. Kwestia liczenia wymienników węglowodanowych (WW) będzie przede wszystkim istotna u pacjentów leczonych tą metodą, aby odpowiednio dostosować dawkę insuliny. Ten sposób leczenia daje większą swobodę jeśli chodzi o wybór produktów spożywczych, ważna jest natomiast umiejętność prawidłowego oszacowania liczby wymienników węglowodanowych w produkcie, aby pacjent mógł precyzyjnie dobrać dawkę insuliny.
Zarówno wchłanianie węglowodanów z przewodu pokarmowego jak i insuliny z tkanki podskórnej jest kwestią indywidualną, dlatego też u poszczególnych osób różna dawka insuliny może być użyta do uzyskania prawidłowej glikemii po spożyciu 1 WW. Przeliczniki do posiłków powinny być indywidualnie ustalone przez lekarza.
Na co zwracać uwagę przy pompie insulinowej?
Pacjenci korzystający z pompy insulinowej mają do dyspozycji trzy bolusy. Bolus prosty, polegający na wstrzyknięciu całej planowanej dawki, bolus przedłużony stosowany do posiłków białkowo-tłuszczowych oraz bolus złożony, podawany na posiłek składający się zarówno z białek, tłuszczy i węglowodanów. W przypadku pacjentów korzystających z pompy insulinowej oprócz wymienników węglowodanowych ważne będzie liczenie wymienników białkowo-tłuszczowy, gdyż pompa może podać dawkę insuliny zarówno od razu na porcję węglowodanów jak i z opóźnieniem na białka i tłuszcze (4).
1 wymiennik białkowo-tłuszczowy (WBT) = 100 kcal z białek i tłuszczów w danym produkcie. 1 WBT przelicznik jest ustalany przez lekarza, najczęściej jest połową przelicznika do WW, zdarza się, że jest po prostu 0,5j/1WBT lub 1j/1WBT. Dawka insuliny rozkłada się w czasie (4,6 a nawet do 8 godz).
1 g węglowodanów to 4 kcal
1 g białka to 4 kcal
1 g tłuszczu to 9 kcal .
W praktyce obliczanie wymienników białkowo-tłuszczowych nie jest prostym zadaniem, dlatego bardzo ważnym elementem terapeutycznym jest edukacja dietetyczna.
W razie wątpliwości możesz skorzystać z tabeli WBT.
Literatura
- American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes-2018
Abridged for Primary Care Providers. Clin Diabetes. 2018; 36(1): 14-37. - Gajewska D, Kęszycka P, Myszkowska-Ryciak J, Pałkowska-Goździk E, Lange E, Paśko P, Chłopicka J, Strączek K, Sińska B, Klupa T. Rekomendacje postępowania dietetycznego w cukrzycy. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Dietetyki 2017. Dietetyka 2017 vol. 10, Wyd. Spec.: 50.
- Grzymisławski M. Gawęcki J. Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Tom 2 Warszawa 2010. 229-238.
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Kliniczna 2019.
O autorze
mgr
Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Doktorantka w Katedrze i Klinice Onkologii UM. Zajmuje się poradnictwem żywieniowym pacjentów zmagających się z chorobami dietozależnymi oraz żywieniem w chorobach onkologicznych.
