Tabele wymienników węglowodanowych (WW)
Co to są wymienniki węglowodanowe? W planowaniu diety dla pacjentów z cukrzycą typu 1 ważne są wymienniki węglowodanowe (WW). Jeden…
Codzienne liczenie ilości wymienników węglowodanowych zawartych w poszczególnych produktach spożywczych może na początku sprawiać wiele trudności. W związku z tym przygotowaliśmy dla Ciebie kilka praktycznych wskazówek, dzięki którym obliczanie ilości wymienników węglowodanowych stanie się łatwe i proste.
Na początek powinieneś przede wszystkim dowiedzieć co to jest wymiennik węglowodanowy.
Wymiennik węglowodanowy – definicja
Jeden wymiennik węglowodanowy (1 WW) jest to taka ilość produktu lub potrawy wyrażona w gramach, która dostarcza 10 g węglowodanów przyswajalnych.
Ilość węglowodanów przyswajalnych oblicza się poprzez odjęcie od ogólnej zawartości węglowodanów (g) ilości błonnika pokarmowego (g).
1 WW (wymiennik węglowodanowy) = 10 g węglowodanów przyswajalnych zawartych w produkcie.
Obliczanie wymienników węglowodanowych na podstawie informacji podanych na opakowaniu produktu
Zawartość węglowodanów ogółem oraz ilość błonnika pokarmowego w danym produkcie można sprawdzić na opakowaniu. Każdy producent żywności jest zobowiązany do podawania informacji na temat wartości kalorycznej danego produktu oraz ilości białek, tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów i soli. Obowiązkowe informacje można uzupełnić o informacje na temat ilości jednego lub większej liczby z następujących składników: kwasy tłuszczowe jednonienasycone, kwasy tłuszczowe wielonienasycone, alkohole wielowodorotlenowe, skrobia, błonnik, witaminy lub składniki mineralne. Informacje na temat wartości odżywczej danego produktu należy podać w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml, a także na jedną porcję danego produktu. Informacja o ilości porcji zawartych w opakowaniu jednostkowym powinna być zwarta na opakowaniu danego produktu.
Przykłady obliczania wymienników węglowodanowych
Ryż basmati
Ryż basmati w 100 g zawiera 76,9 g węglowodanów i 1,3 g błonnika.
Obliczamy liczbę węglowodanów przyswajalnych:
Węglowodany przyswajalne = 76,9 g – 1,3 g = 75,6 g
Następnie obliczamy ilość wymienników węglowodanowych:
1 WW – 10 g węglowodanów przyswajalnych
x WW – 75,6 g węglowodanów przyswajalnych
x WW = (75,6 g x 1 WW)/10 g = 7,56 WW ~ 7,6 WW
Czyli w 100 g ryżu (1 woreczek) zawartych jest 7,6 WW.
Banan
Banan w 100 g zawiera 23,5 g węglowodanów i 1,7 g błonnika. 1 banan waży około 200 g.
Obliczamy ilość węglowodanów i błonnika zawartych w 1 bananie.
Węglowodany:
100 g – 23,5 g węglowodanów
200 g – x g węglowodanów
x g węglowodanów = (200 g x 23,5 g)/100 g = 47 g węglowodanów
Błonnik:
100 g – 1,7 g błonnika
200 g – x g błonnika
x g błonnika = (200 g x 1,7 g)/100 g = 3,4 g błonnika
Tak więc w 1 bananie zawartych jest 47 g węglowodanów i 3,4 g błonnika.
Obliczamy liczbę węglowodanów przyswajalnych:
Węglowodany przyswajalne = 47 g – 3,4 g = 43,6 g
Następnie obliczamy ilość wymienników węglowodanowych:
WW = 43,6 g/10 g = 4,36 WW ~ 4,4 WW
Czyli w 1 bananie znajduje się 4,4 WW.
Obliczanie wymienników węglowodanowych na podstawie tabel wymienników węglowodanowych
Co jednak w przypadku produktów, dla których nie mamy informacji na temat ich wartości odżywczej lub tych, co do których nie istnieje obowiązek znakowania ich wartością odżywczą (np. chleb, warzywa i owoce)? W tym przypadku pomocne mogą być gotowe tabele wymienników węglowodanowych. Tabele wymienników węglowodanowych zawierają zwykle informacje na temat ilości wymienników węglowodanowych zawartych w danej porcji produktu.
Przykłady
Marchew
Z tabeli WW odczytujemy, że 100 g marchwi zawiera 0,5 WW. Jednak marchew waży 45 g, więc jeśli:
0,5 WW – 100 g
x WW – 45 g
x WW = (45 g x 0,5 WW)/100 g = 0,22 WW ~ 0,2 WW
Jedna marchew zawiera więc 0,2 WW.
Chleb graham
Z tabeli WW odczytujemy, że w 1 kromce chleba graham o masie 30 g jest zawartych 1,3 WW. Na kolację panujemy spożyć 2 kromki chleba. Liczbę wymienników węglowodanowych w tym wypadku obliczymy w następujący sposób.
1,3 WW – 1 kromka
x WW – 2 kromki
x WW = 2 x 1,3 WW = 2,6 WW
Dwie kromki chleba zawierają więc 2,6 WW.
Ważenie produktów
Przed przystąpieniem do obliczania ilości wymienników węglowodanowych zawartych w danym produkcie pamiętaj o dokładnym zważeniu spożytej porcji produktu. Może się okazać, że w naszym wypadku sztuka, plaster, kromka nie będą ważyć dokładnie tyle samo, ile średnia masa podana w tabelach. W takim wypadku liczenie “na oko” może prowadzić do błędów, co skutkować może podaniem zbyt małej lub zbyt dużej dawki insuliny i w konsekwencji prowadzić do wahań poziomów glikemii.
Przykład
Jabłko
Z tabeli WW odczytujemy, że w 1 średnie jabłko o masie 150 g zawiera 1,5 WW. Zważyliśmy nasze jabłko i okazało się, że waży ono nie 150 g, ale 200 g. W takim przypadku liczbę wymienników węglowodanowych obliczymy w następujący sposób.
1,5 WW – 150 g jabłka
x WW – 200 g jabłka
x WW = (200 g x 1,5 WW)/150 g = 2 WW
Jabłko o masie 200 g zawiera więc 2 WW.
Pamiętajmy, że w przypadku posiłków złożonych z kilku produktów całkowita suma wymienników węglowodanowych zawartych w tym posiłku będzie stanowić sumę wymienników węglowodanowych zawartych w poszczególnych produktach.
Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!
Literatura
- Jarosz M, Kłosiewicz-Latoszek L. Cukrzyca: porady lekarzy i dietetyków. Warszawa: Wydaw Lekarskie PZWL, 2018.
O autorze
dr n. med. 
Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Autorka publikacji naukowych z zakresu dietetyki i żywienia. Aktywna uczestniczka licznych konferencji naukowych, w tym na szczeblu międzynarodowym.
