Czy występuje u Ciebie insulinooporność? Sprawdź!

Czym są wskaźniki wykorzystywane w diagnostyce insulinoporności oraz jak zastosować je w praktyce? Zobacz, jak za pomocą prostych narzędzi możesz obliczyć czy występuje u Ciebie insulinooporność.

Stan insulinooporności oznacza, że pomimo prawidłowego wytwarzania insuliny przez trzustkę, komórki w organizmie są mniej wrażliwe na jej działanie i nie odbierają od niej odpowiedniego sygnału, w wyniku czego zablokowany jest transport  glukozy do ich wnętrza. Konsekwencją tego może być wzrost stężenia cukru we krwi. Dochodzi także do zwiększonego wytwarzania przez trzustkę insuliny, czyli tak zwanego hiperinsulinizmu. Powstaje tym samym efekt błędnego koła, gdzie trzustka zwiększa produkcję insuliny, a tkanki  stają się coraz bardziej oporne na jej działanie. Bardzo istotne w kontekście prewencji cukrzycy typu 2 jest wczesne wykrycie wyżej opisanych zaburzeń.

W jaki sposób najłatwiej zdiagnozować czy występuje u nas insulinooporność?

Najczęstszą metodą diagnostyczną stosowaną w praktyce klinicznej, jest oznaczenie stężenia glukozy i insuliny na czczo w surowicy krwi. Co do poziomu insuliny tak naprawdę nie ma jednej, ściśle określonej i sztywnej normy, a na zakres referencyjny wpływa wiele czynników takich jak na przykład wiek czy płeć. Najnowsze źródła donoszą, iż stężenie insuliny powyżej 10 mU/ml może wskazywać na insulinooporność, natomiast normy laboratoryjne wciąż są znacznie zawyżone i wskazują na wynik  3-25 mU/ml (1).

Dlatego pomocnym narzędziem diagnostycznym opracowanym do oceny występowania inulinooporności jest obliczenie odpowiednich wskaźników. W oparciu o wartości stężeń glukozy i insuliny oblicza się wskaźniki, na podstawie których można potwierdzić bądź wykluczyć insulinooporność. Metody te korelują z wynikami uzyskiwanymi poprzez wykonanie klamry euglikemicznej uważanej za “złoty standard” diagnostyczny, natomiast ich przeprowadzenie i ocena są znacznie prostsze. Technika klamry euglikemicznej polega na oznaczeniu stężenia glukozy, jaka musi zostać podana pacjentowi, aby utrzymać stałą wartość glikemii podczas 120 min  dożylnego podawania insuliny. Jest to zatem trudne do przeprowadzenia i czasochłonne badanie, mające zastosowanie głównie w celach naukowych (4).

Jakie wskaźniki wykorzystuje się do oceny insulinooporności?

HOMA-IR

Jednym z wykorzystywanych narzędzi jest wskaźnik HOMA-IR (ang. Homeostasis Model Assessment of Insulin Resistance). Jest to model matematyczny pozwalający na ocenę proporcji pomiędzy wydzielaną insuliną w odpowiedzi na stężenie glukozy w warunkach podstawowych. Na podstawie uzyskanego wyniku jesteśmy w stanie stwierdzić czy wrażliwość komórek na insulinę jest prawidłowa.

Wskaźnik ten oblicza się według wzoru:  

HOMA-IR = stężenie insuliny w surowicy krwi na czczo (mU/ml) × stężenie glukozy w surowicy krwi  na czczo (mmol/l) / 22,5

Wskaźnik ten możesz w prosty i szybki sposób obliczyć za  pomocą kalkulatora HOMA-IR

Wartość > 2 zazwyczaj świadczy o insulinooporności. Według niektórych doniesień wynik powyżej 1 może świadczyć o tendencji do rozwoju tego typu zaburzeń.

Do oceny występowania insulinooporności zastosowanie ma również nieco bardziej złożony parametr określający funkcję komórek trzustki, odpowiedzialnych za wydzielanie insuliny – wskaźnik HOMA-%B (ang. Homeostasis Model Assessment of B-cell function) oraz wskaźnik insulinowrażliwości HOMA-%S (ang. Homeostasis Model Assessment of Insulin Sensitivity) (4).

QUICKI

Kolejnym wskaźnikiem obrazującym reakcję organizmu na insulinę jest wskaźnik QUICKI (ang. Quantitative Insulin Sensitivity Check Index). Podobnie jak wyżej opisana metoda obliczany jest on na podstawie wartości glukozy i insuliny na czczo.

Wskaźnik ten oblicza się według wzoru:

QUICKI = 1/(log stężenia insuliny w surowicy krwi na czczo (μU/ml) + log stężenia glukozy w surowicy krwi na czczo (mmol/l).  

Wskaźnik ten również możesz obliczyć używając naszego kalkulator QUICKI.

Wynik < 0,34 świadczy o insulinooporności (2).

Wskaźnik Matsudy

Z kolei na podstawie wartości mierzonych za pomocą doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT) można wyznaczyć wskaźnik Matsudy (ang. Matsuda Index). Parametr ten pozwala obiektywnie ocenić wrażliwość tkanek na insulinę.

Wskaźnik ten oblicza się według wzoru:

Matsuda Index = 100000/√stężenie insuliny w surowicy krwi na czczo (μU/ml) × stężenie glukozy w surowicy krwi na czczo (mg/dl) × średnia wartość stężenia glukozy w OGTT × średnia wartość stężenia insuliny w OGTT.

Wartość < 7,3 świadczy o insulinooporności.

Kiedy nie należy lekceważyć swojej sytuacji?

• Twój stosunek talia-biodra (WHR) jest  >0,8 (u kobiet) i >1,0 (u mężczyzn)
• wartość wskaźnika HOMA jest >1
• wartość wskaźnika BMI jest >25 kg/m2
• iloraz stężenia insulin (wyrażonego w μjm./l) do glukozy na czczo (wyrażonego w mg/dl)  >0,3
• wynik stężenia peptydu C na czczo jest podwyższony NORMA: 0,37-1,2 nmol/l (1,1-3,6 µg/l)

Pamiętaj, że insulinooporność oraz towarzyszący jej hiperinsulinizm jest mechanizmem prowadzącym do rozwoju stanu przedcukrzycowego i  cukrzycy typu 2, dlatego ważne jest, aby odpowiednio wcześnie zdiagnozować pojawiające się zaburzenia gospodarki węglowodanowej.

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Literatura

1. Bik W.: Polskie Towarzystwo Dietetyki, Standardy leczenia dietetycznego 2017 – cukrzyca. III Konferencja Naukowo-Szkoleniowa.
2. Katz A, Nambi SS, Mather K, et al. Quantitative insulin sensitivity check index: a simple, accurate method for assessing insulin sensitivity in humans. J Clin Endocrinol Metab 2000;85(7):2402-10.
3. Sieradzki J. Cukrzyca. W: Gajewski P (Red.). Interna Szczeklika 2016. Kraków: Med. Prakt., 2016: 1454.
4. Szurkowska M., Szafraniec K., Gilis-Januszewska A.: Wskaźniki insulinooporności w badaniu populacyjnym i ich wartość predykcyjna w określeniu zespołu metabolicznego. Przegląd Epidemiol. 2005; 59: 743–752.
5. Wallace TM, Levy JC, Matthews DR. Use and abuse of HOMA modelling. Diabetes Care 2004;27(6):1487-95.

O autorze Marta Kuśnierczak

mgr

Lider Projektu

Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Doktorantka w Katedrze i Klinice Onkologii UM. Zajmuje się poradnictwem żywieniowym pacjentów zmagających się z chorobami dietozależnymi oraz żywieniem w chorobach onkologicznych.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u