Wpływ polifenoli na zespół metaboliczny

Zespołem metabolicznym nazywamy jednostkę chorobową, w której jako kryteria rozpoznania stwierdza się obecność otyłości, a także dwa z trzech czynników: nieprawidłowego metabolizmu glukozy, podwyższonego stężenia cholesterolu LDL lub podwyższonego ciśnienia tętniczego. (1)

W Polsce zespół metaboliczny w Polsce stwierdza się u około 35% mieszkańców, a jego występowanie rośnie znacząco z wiekiem. (2)

Ostatnie badania wskazują na skuteczny wpływ prawidłowo zbilansowanej diety, wzbogaconej w polifenole w terapii Zespołu Metabolicznego.

Co to są polifenole?

Polifenole to grupa związków chemicznych szeroko występujących głównie w surowcach roślinnych. Dostarczane są wraz z częściami jadalnymi produktów roślinnych, nie są syntezowane w organizmach zwierzęcych. (3)
Nadają roślinom barwę, odpowiadają za charakterystyczny gorzki i cierpki smak. W zależności od ich budowy, a konkretnie liczby pierścieni aromatycznych i sposobu ich połączenia, dzielimy je na:

flawonoidy,
kwasy fenolowe,
stilbeny,
lignany.

Polifenole wykazują wiele działań prozdrowotnych, m.in.: przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe.

W jakich produktach znajdziemy polifenole?

Możemy je znaleźć w:

Grupy polifenoli	Grupy flawonoidów	Źródła pokarmowe
Kwasy fenolowe		białe winogrona, oliwki, kapusta, kiwi jabłka, wiśnie, pomidory, brzoskwinie, gruszki, zboża, pomidory, szparagi, bakłażan, śliwki, cykoria, karczoch, ziemniak, cydr, kawa
Lignany		siemię lniane, ziarna zbóż, kawa
Stilbeny		ciemne winogrona, wino czerwone
Flawonoidy	Flawonole	cebula, jarmuż, brokuły, ciemne winogrona, jabłka, brokuły, grejpfrut, czarna herbata
	Flawony	seler naciowy, nać pietruszki
	Flawanony	owoce cytrusowe
	Flawanole	jabłka, winogrona, czerwone wino, herbata zielona i czarna, czekolada, fasola, morela, wiśnia
	Izoflawony	soja, produkty sojowe, warzywa strączkowe
	Antocyjany	czarna porzeczka, aronia, borówki, truskawki, ciemne winogrona, wiśnie, bez czarny, bakłażan, kapusta czerwona

Biodostępność polifenoli

Jeżeli spożywamy zalecaną ilość owoców i warzyw to szacunkowo dostarczamy ok. 1-2 g polifenoli. Jednak dokładna ilość związków fenolowych jest trudna do ustalenia ze względu na niewystarczającą wiedzę dotyczącą ich źródeł pokarmowych oraz znaczną liczbę czynników, które modyfikują ich ilość w żywności. Nie ma jeszcze żadnych tabel referencyjnych dotyczących rekomendacji wielkości spożycia polifenoli.

Wchłanianie polifenoli jest określone przez ich strukturę chemiczną, wielkość, rozpuszczalność, a co najważniejsze od stanu naszego organizmu: ph w żołądku, przepuszczalność błon jelitowych, aktywność mikroflory jelitowej, efektywności metabolizacji w wątrobie. (4)

Polifenole a zespół metaboliczny

W zależności od poszczególnych grup, polifenole wykazują różne działania prozdrowotne.

Stilbenom przypisuje się funkcje przeciwgrzybicze. Są syntezowane tylko w odpowiedzi na uszkodzenia lub zakażenia. Działają przeciwutleniająco, stosunkowo silniej od innych związków polifenolowych. Dodatkowo wykazano, że mogą regulować ekspresję genów.
Najbardziej znanym stilbenem jest resewratrol. Wpływa na redukcję poziomu glukozy na czczo, całkowitego cholesterolu, białka CRP i ciśnienia tętniczego.

Lignany działają przeciwnowotworowo oraz przeciwutleniająco. Dodatkowo, w zależności od ilości estrogenu w organizmie, pomagają regulować jego poziom.

Flawonole są najbardziej rozpowszechnione wśród związków flawonoidowych. Kwercetyna jest jednym z głównych reprezentantów tej grupy. Wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego, antocyjany na redukcję poziomu cholesterolu LDL, ciśnienia tętniczego, glukozy na czczo, hemoglobiny glikowanej i BMI. (3)

W jednym z badań wykorzystano polifenole z bergamoty i udowodniono, że wpływa ona korzystnie na gospodarkę węglowodanową i lipidową, a jej silne właściwości antyoksydacyjne pozytywnie wpływają na śródbłonek naczyniowy. Efekt ten wydaje się porównywalny z działaniem syntetycznych leków w małej dawce, dodatkowo działania niepożądane są znikome. Korzystne wyniki wśród badanych z zespołem metabolicznym są uzasadnieniem dla ich zastosowania.
Razem ze zmianą stylu życia oraz terapią konwencjonalną, polifenole mogą być ważnym uzupełnieniem w leczeniu choroby. (5)

Dodatkowo polifenole wykazują pozytywny wpływ na funkcje poznawcze mózgu, przy czym przyczyniają się do zmniejszenia występowania chorób neurodegeneracyjnych. (6)

Podsumowanie

Występowanie polifenoli w diecie jest kluczowym elementem w profilaktyce wielu chorób cywilizacyjnych oraz umożliwia leczenie już istniejących stanów chorobowych. Wraz z prozdrowotną modyfikacją stylu życia i terapią konwencjonalną składowych zespołu metabolicznego, mogą stanowić uzupełnienie leczenia.

Literatura

Piotr Dobrowolski, Aleksander Prejbisz, Alina Kuryłowicz, i in. Zespół metaboliczny — nowa definicja i postępowanie w praktyce. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce Rok 2022, tom 8, nr 2 Strony: 1–26
https://sercunaratunek.pl/zespol-metaboliczny/
Aneta Koszowska, *Anna Dittfeld, Anna Puzoń-Brończyk, Justyna Nowak, Barbara Zubelewicz-Szkodzińska. Polifenole w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Postępy Fitoterapii 4/2013
Claudine Manach, Augustin Scalbert, Christine Morand, Christian Rémésy, and Liliana Jime´nez. Polyphenols: food sources and bioavailability.
Beata Wożakowska-Kapłon Nowe możliwości terapii osób z zespołem metabolicznym. Folia Cardiologica 2019;14(3):264-271.
Francesco Potì, Daniele Santi. Polyphenol Health Effects on Cardiovascular and Neurodegenerative Disorders: A Review and Meta-Analysis Int. J. Mol. Sci. 2019, 20, 351;

O autorze Redakcja

Cukrzyca.pl, jeden z wiodących portali gromadzący wiedzę o cukrzycy, który powstał z myślą o osobach chorych na cukrzycę szukających wsparcia oraz informacji na temat choroby. Artykuły, poradniki i materiały informacyjne są tworzone przez ekspertów w dziedzinach takich jak: diabetologia, dietetyka, psychologia i edukacja diabetologiczna.