Cukrzyca posterydowa

Glikokortykosteroidy to hormony steroidowe odpowiedzialne za wiele procesów metabolicznych w naszym organizmie. W formie syntetycznej stosowane są jako leki o szerokim działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym i immunosupresyjnym, czyli obniżającym funkcjonowanie układu odpornościowego. Znajdują zastosowanie w leczeniu wielu chorób, m.in.: endokrynologicznych, reumatycznych, alergicznych czy nowotworowych. Mimo tego, że glikokortykosteroidy są powszechnie stosowanym lekiem, mogą powodować szereg działań niepożądanych. Do jednych z najczęściej występujących skutków ubocznych zaliczamy cukrzycę (1).

Co to jest cukrzyca posterydowa?

Cukrzyca posterydowa definiowana jest jako podwyższone stężenie glukozy we krwi spowodowane przyjmowaniem glikokortykosteroidów.

Może wystąpić zarówno u osób, które nie chorowały wcześniej na cukrzycę, jak i u tych, które cukrzycę miały zdiagnozowaną wcześniej, jednak jej kontrola uległa pogorszeniu. Często pomimo zakończenia przyjmowania glikokortykosteroidów nadal zauważa się nieprawidłowe wartości glikemii u tych osób.

Glikokortykosteroidy wpływają na gospodarkę węglowodanową organizmu, prowadząc do wzrostu poziomu cukru we krwi. Działają antagonistycznie (przeciwnie) do insuliny, co ujawnia się szczególnie w sytuacji głodu lub stresu, a także powodują poposiłkowy wzrost glikemii. Dodatkowo sprzyjają gromadzeniu się tłuszczu trzewnego w organizmie, który jest naturalnie występującą tkanką tłuszczową pokrywającą narządy wewnętrzne. Jego nadmiar może jednak prowadzić do rozwoju m.in. chorób układu krążenia, stłuszczenia wątroby czy otyłości (2).

Rozpoznanie i czynniki ryzyka cukrzycy posterydowej

Obecnie nie ma kryteriów, które umożliwiłyby rozpoznanie cukrzycy posterydowej. Można jednak sugerować się kryteriami dotyczącymi rozpoznawania cukrzycy typu 2 opracowanymi przez naukowców z Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (ADA; American Diabetes Association) lub Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) (3).

Szacuje się, że cukrzyca posterydowa występuje nawet u około 18% osób leczonych glikokortykosteroidami, natomiast hiperglikemia może rozwinąć się u 32% osób po terapii (4, 5). 

Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia cukrzycy po stosowaniu glikokortykosteroidów są m.in.:

• długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami,
• przyjmowanie glikokortykosteroidów w dużych dawkach,
• wcześniejsze występowanie nieprawidłowej tolerancji glukozy lub glikemii na czczo,
• nadwaga lub otyłość,
• palenie papierosów.

Leczenie cukrzycy posterydowej

Aktualnie nie ma jednoznacznych zaleceń dotyczących leczenia cukrzycy posterydowej. Podczas planowania terapii należy wziąć pod uwagę stan kliniczny pacjenta, wartość hiperglikemii, a także dawkę przyjmowania glikokortykosteroidu. Zalecenia są podobne jak w przypadku występowania innych rodzajów cukrzycy, dlatego uwzględnia się zbilansowaną dietę, aktywność fizyczną, kontrolowanie poziomu glukozy we krwi, a także edukację pacjenta (6).

W leczeniu cukrzycy posterydowej z łagodnym przebiegiem (glikemia < 200 mg/dL) lub u osób z dobrze kontrolowaną cukrzycą sugeruje się stosowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych, a także zmianę stylu życia. Jeżeli jednak pacjent leczony jest przewlekle małymi dawkami glikokortykosteroidów zaleca się stosowanie metforminy. Natomiast jeśli poziom glukozy we krwi wynosi > 200 mg/dL często w takim przypadku stosuje się leczenie insuliną. Pozostałe sposoby leczenia mogą obejmować przyjmowanie pochodnych sulfonylomocznika, leków inkretynowych lub tiazolidynedionów (1, 7).

Podsumowanie

Ze względu na powszechne stosowanie glikokortykosteroidów w leczeniu wielu chorób problem cukrzycy posterydowej może dotykać znaczną część pacjentów. Osoby przyjmujące glikokortykosteroidy powinny zwrócić szczególną uwagę na regularne kontrolowanie poziomu glukozy we krwi.

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Literatura

1. Kopeć B., Sikora M., Sroczyński T., Banach B., Pawlik A.: Cukrzyca posteroidowa i jej leczenie. Farmacja Współczesna 2018, 11: 30-35.
2. Pisarczyk-Wiza D., Zozulińska-Ziółkiewicz D.: Glikokortykosteroidy a zaburzenia metabolizmu glukozy. Diabet. Klin. 2015, 4, 3: 110–116.
3. https://cukrzyca.pl/cukrzyca/wykrycie-cukrzycy/
4. Liu X.X., Zhu X.M., Miao Q., Ye H.Y., Zhang Z.Y., Li Y.M.: Hyperglycemia induced by glucocorticoids in nondiabetic patients: a meta-analysis. Ann Nutr Metab. 2014, 65(4): 324-332.
5. https://cukrzyca.pl/cukrzyca/hiperglikemia/
6. https://cukrzyca.pl/cukrzyca/
7. Roberts A., James J., Dhatariya K.: Joint British Diabetes Societies (JBDS) for Inpatient Care. Management of hyperglycaemia and steroid (glucocorticoid) therapy: a guideline from the Joint British Diabetes Societies (JBDS) for Inpatient Care group. Diabet Med. 2018, 35(8): 1011-1017.

O autorze Redakcja

Cukrzyca.pl, jeden z wiodących portali gromadzący wiedzę o cukrzycy, który powstał z myślą o osobach chorych na cukrzycę szukających wsparcia oraz informacji na temat choroby. Artykuły, poradniki i materiały informacyjne są tworzone przez ekspertów w dziedzinach takich jak: diabetologia, dietetyka, psychologia i edukacja diabetologiczna.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u