DIABULIMIA – zaburzenia odżywiania u osób z cukrzycą

Zaburzenia jedzenia są coraz częściej występującym zjawiskiem. Pojawiają się w różnych grupach wiekowych i dotyczą także mężczyzn. Wciąż stanowią oni zdecydowaną mniejszość, jednocześnie coraz częściej dotyka ich problemem związany z nieprawidłowymi zachowaniami związanymi z jedzeniem. Diabulimia jest jednym z tych zaburzeń.

Cukrzyca i zaburzenia odżywiania: otyłość i diabulimia

Cukrzyca należy do chorób, w których dość sporo uwagi poświęca się ilości i jakości jedzenia. Pacjenci są nauczeni zwracać uwagę na odpowiedni rodzaj przyjmowanych węglowodanów, eliminację słodyczy z diety oraz w przypadku stosowania metody intensywnej czynnościowej insulinoterapii są przyzwyczajeni do ważenia produktów spożywczych i liczenia wymienników węglowodanowych. Osoby chorujące na cukrzycę są poddawane kontroli masy ciała na każdej wizycie kontrolnej w poradni diabetologicznej. Nawet w sytuacjach, gdy ich masa ciała mieści się w granicach normy. Stąd też, w wielu badaniach klinicznych podkreśla się, że ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania jest wyższe u młodych osób z cukrzycą typu 1, w porównaniu do ich rówieśników bez zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Diabetycy, którzy są leczeni insuliną nierzadko też są świadomi anabolicznego działania insuliny i konsekwencji stosowania zbyt dużych dawek leku. Wiedzą, że takie postępowanie może prowadzić do stosunkowo szybkiego przyrostu masy ciała. Badanie DCCT prowadzone wśród osób z typem 1 cukrzycy wykazało, że pomimo uzyskania lepszego wyrównania metabolicznego cukrzycy, w grupie osób leczonych intensywnie nadwagę wykazano u 41,5% badanych. Natomiast u osób leczonych konwencjonalnie tylko 26,9% osób miało masę ciała powyżej normy.

Naturalnie przy odpowiednim bilansie energetycznym (czyli dostarczaniu dziennej porcji energii równej realnemu zapotrzebowaniu energetycznemu) nadwaga nie jest zagrożeniem dla osób pobierających insulinę. Natomiast pomimo tego, wiele osób z cukrzycą (zwłaszcza kobiet) odczuwa silny lęk przed przyrostem masy ciała (2). Więcej informacji w tematyce znajdziesz w artykule czy leczenie cukrzycy prowadzi do przyrostu masy ciała. 

Częste epizody hipoglikemii i związane z tym podjadanie przekąsek oraz picie słodkich płynów mogą sprzyjać wzrostowi masy ciała. Z kolei duże dawki insuliny mogą stymulować apetyt oraz nasilać zjawisko insulinooporności. Tak powstaje tzw. mechanizm błędnego koła (1).

Czym jest diabulimia?

Problemem związanym z jedzeniem, zauważanym wśród pacjentów z cukrzycą typu 1, jest manipulowanie dawkami insuliny w celu kontrolowania masy ciała. Zjawisko to określa się mianem diabulimii. Polega ona na celowym pomijaniu lub zmniejszaniu dawek insuliny w celu redukcji masy ciała lub zapobiegania jej przyrostowi. Strategie redukcji masy ciała mogą obejmować standardowe zachowania, charakterystyczne dla zaburzeń jedzenia (np. zmniejszanie dziennej podaży energii, wybór produktów niskokalorycznych, stosowanie nadmiernego wysiłku fizycznego). Pomijanie insuliny należy jednak do często stosowanych i stosunkowo „prostych” strategii kontrolowania masy ciała.

W badaniach prowadzonych przez Jones wraz z zespołem zauważono, że 12-40% młodych kobiet z cukrzycą przyznaje się do pomijania dawek insuliny w celu redukcji masy ciała. Wykazano również, że była to najczęściej stosowana strategia mająca na celu doprowadzenie do szybkiej utraty zbędnych kilogramów.

Oprócz pomijania dawek insuliny, w diabulimii często pojawiają się klasyczne zachowania, charakterystyczne dla typowego przebiegu bulimii lub anoreksji, jak na przykład:

• Silna koncentracja na ilości jedzenia
• Restrykcyjna dieta
• Ograniczanie ilości przyjmowanej energii
• Częste ważenie się i koncentracja na wyglądzie zewnętrznym
• Zaburzenia dotyczące obrazu własnego ciała
• Niezadowolenie z własnej sylwetki
• Lęk przed przytyciem
• Stosowanie czynności kompensacyjnych (wymioty, nadmierny wysiłek fizyczny) (4)

Diabulimia: Konsekwencje

Diabulimia wiąże się z ryzykiem wystąpienia bardzo niebezpiecznych konsekwencji w postaci powikłań. Zarówno tych o charakterze ostrym jak i przewlekłym. Przede wszystkim osoby cierpiące na diabulimię są o wiele bardziej narażone na wystąpienie epizodu kwasicy ketonowej i charakteryzują się o wiele gorszym wyrównaniem metabolicznym.

W badaniach Figueroa i wsp. wykazano, że osoby z cukrzycą i współistniejącymi zaburzeniami odżywiania charakteryzowały się istotnie wyższym odsetkiem HbA1c niż grupa kontrolna. Ponadto osoby cierpiące na diabulimię charakteryzowały się istotnie częściej pojawiającymi się powikłaniami o charakterze mikroangiopatii, szczególnie retinopatii cukrzycowej (3).

Zaburzenia jedzenia – jak wygląda leczenie diabulimii?

Jeśli zauważasz u siebie lub u bliskiej Ci osoby niepokojące symptomy, które mogłyby wskazywać na zaburzenia jedzenia, jak najszybciej skonsultuj się ze specjalistą. Sposoby leczenia diabulimii są nie różnią się od terapii zaburzeń jedzenia w całej populacji.

W zależności od zaawansowania choroby, wyróżnia się:

• psychoterapię,
• leczenie farmakologiczne lub w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu,
• hospitalizację.

Psychoterapia może mieć różne formy – indywidualną lub rodzinną. Ta druga jest najczęściej stosowana w przypadku dzieci i młodzieży i jest preferowaną formą interwencji w tej grupie wiekowej. Z kolei psychoterapia indywidualna może się odbywać w różnych nurtach terapeutycznych i różnić się czasem trwania i częstotliwością wizyt. Ważne, aby niezależnie od podjętej formy leczenia wspierać osobę chorą i pomagać jej przezwyciężyć trudności (5).

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Literatura

1. Juruć A, Kubiak M, Wierusz-Wysocka B. Psychological and medical problems in prevention and treatment of eating disorders among people
   with type 1 diabetes. Clin Diabet 2016; 5, 1: 26–31.
2. Colton, PA, Olmsted MP, Daneman D, Farquhar JC, Wong H, Muskat S, Rodin GM. Eating Disorders in Girls and Women With Type 1 Diabetes: A Longitudinal Study of Prevalence, Onset, Remission, and Recurrence. Diabetes Care 2015; 38:7 1212-1217.
3. Figueroa Sobrero A, Evangelista P, Mazza C, Basso P, López SM, Scaiola E, Honf M, Ferraro M, Eandi ML, Walz F. Three-year follow up of metabolic control in adolescents with type 1 diabetes with and without eating disorders. Arch Argent Pediatr 2010; 108(2): 130-135.
4. Jones JM, et.al. Eating disorders in adolescent females with and without type 1 diabetes: cross sectional study. British Medical Journal 2000; 10;320(7249) 1563-1566.
5. Sieradzki J. (red). Cukrzyca Tom 1-2. warszawa, 2016. Wydawnictwo Via Medica.

O autorze Agata Juruć

dr n. med.

Wykładowca akademicki, psycholog, dietetyk, coach. Autorka publikacji naukowych z zakresu psychodietetyki oraz psychologicznych aspektów cukrzycy, nadwagi i otyłości. Prelegent na konferencjach krajowych i międzynarodowych.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u