Grypa a cukrzyca: diabetyk częściej choruje na grypę?
Od wielu lat wiadomo, że u chorych na cukrzycę ryzyko zachorowania na grypę jest znacznie większa. Odpowiadają za to zaburzenia…
Kwasica ketonowa w cukrzycy: przyczyny, objawy i leczenie
Kwasica ketonowa należny do ostrych powikłań cukrzycy. Powstaje ona w wyniku niedoboru insuliny w organizmie. Deficytowi insuliny towarzyszy zazwyczaj wzrost wydzielania hormonów podnoszących poziom glikemii (glukagon, adrenalina, hormon wzrostu). Niesprzyjające warunki do zużycia glukozy w tkankach doprowadzają do rozkładu białek i tłuszczów. W następstwie produkowane są substancje ketonowe, których występowanie we krwi sprzyja rozwojowi kwasicy. Kwasica ketonowa może wystąpić zarówno u osób nieświadomych choroby jak i u pacjentów chorujących na cukrzycę od wielu lat.
Kwasica ketonowa: Przyczyny
Przyczyny kwasicy ketonowej u osób chorych na cukrzycę z reguły są następujące:
- przerwanie leczenia lub błędy w stosowanym leczeniu
- zbyt późne rozpoznanie cukrzycy
- ostre stany zapalne (np. zakażenia oraz infekcje wirusowe)
- ciąża
- nadużywanie alkoholu.
Ryzyko kwasicy ketonowej w terapii za pomocą osobistej pompy insulinowej
Błędy w terapii pompą insulinową związane są z dużym ryzykiem wystąpienia kwasicy ketonowej. Wlew podstawowy podawany jest na bieżąco i pacjent pozbawiony jest tkankowego depozytu (zapasu) insuliny. Brak podawania insuliny. np. w wyniku awarii pompy, może doprowadzić w ciągu kilku godzin do powstania kwasicy ketonowej. Przyczynami takiego stanu mogą być: niedrożne wkłucie, nieprawidłowo założone wkłucie, brak właściwego mocowania drenu do zbiornika z insuliną, brak insuliny w zbiorniku pompy, uszkodzenie pompy insulinowej.
Kwasica ketonowa: Objawy
Kwasicy ketonowej mogą towarzyszyć bardzo różnorodne objawy. W dużej mierze zależą one od wieku pacjenta, czasu trwania choroby, obecności powikłań cukrzycowych oraz od tempa narastania zaburzeń metabolicznych. Zwykle kwasicy ketonowej towarzyszą:
- nadmierne pragnienie
- zwiększenie ilości wydalanego moczu
- odwodnienie
Wraz z pogorszeniem się stanu zdrowia pacjenta dodatkowo pojawiają się objawy ze strony przewodu pokarmowego takie jak: bóle brzucha, nudności i wymioty. Ponadto kwasicy ketonowej może towarzyszyć przyspieszenie oddechu oraz zapach acetonu z ust (1).
Rozpoznanie kwasicy ketonowej
Rozpoznanie kwasicy ketonowej ustala lekarz na podstawie wyników badań laboratoryjnych i objawów zgłaszanych przez pacjenta. Kwasicy ketonowej towarzyszy najczęściej wysoki poziom glukozy we krwi. Utrzymujące się glikemie > 250 mg/dl powinny skłonić osobę z cukrzycą do oznaczenia ciał ketonowych w moczu lub krwi. Inne parametry świadczące kwasicy ketonowej:
- pH krwi < 7,3
- stężenie wodorowęglanów w surowicy > 15 mmol/l
- luka anionowa Na+(mmol/l) – [Cl– (mmol/l) + HCO3– (mmol/l)] >12.
Leczenie kwasicy ketonowej
Leczenie kwasicy ketonowej zwykle jest prowadzone w warunkach szpitalnych. Celem leczenia kwasicy ketonowej jest nawodnienie pacjenta, zmniejszenie stężenia glikemii oraz wyrównanie zaburzeń elektrolitowych.
Powikłania kwasicy ketonowej
W przypadku stwierdzenia kwasicy ketonowej jak najszybciej należy rozpocząć odpowiednie postępowanie terapeutyczne. Nieleczona lub nieprawidłowo leczona kwasicy ketonowa może być przyczyną śpiączki a w nielicznych przypadkach (0,2-2%) może doprowadzić nawet do zgonu pacjenta. Do innych powikłań kwasicy ketonowej należą:
- wstrząs hipowolemiczny
- ostra niewydolność nerek
- obrzęk mózgu (częściej występuje u dzieci) (3).
Literatura
- Gawrecki A, Zozulińska-Ziółkiewicz D, Wierusz-Wysocka B. Praktyczne wskazówki w leczeniu cukrzycy u osób dorosłych za pomocą osobistej pompy insulinowej. Gdańsk: Via Medica, 2011.
- Thurm U, Gehr B. Osobiste pompy insulinowe i ciągłe monitorowanie glikemii. Poznań: Termedica, 2014.
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna. 2018; 4(1):1-92.
O autorze
dr n. med.
Diabetolog, endokrynolog, specjalista chorób wewnętrznych. Adiunkt w Klinice Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Autorka licznych publikacji naukowych w dziedzinie diabetologii i endokrynologii.
