Zmiany skórne w cukrzycy
Suchość skóry, wolniejsze gojenie się ran czy zwiększona podatność na infekcje, to tylko niektóre przypadłości, z jakimi spotykają się pacjenci…
Obecność ketonów w moczu to niepokojący objaw, który może świadczyć o rozwoju cukrzycy typu 1, chorobie alkoholowej czy ekstremalnym nieodżywieniu. Sprawdź, jakie są przyczyny tego stanu i do czego może prowadzić nieleczona ketonuria.
Ciała ketonowe
Co to są ciała ketonowe? To grupa organicznych związków chemicznych, które są ważnym źródłem energii dla organizmu w sytuacjach, gdy glukoza (cukier) jest niedostępna lub nie jest w dostatecznej ilości wykorzystywana przez komórki do produkcji energii.
W warunkach normalnych organizm wykorzystuje glukozę jako główne źródło energii, jednak gdy jej podaż jest ograniczona, zaczyna wytwarzać ciała ketonowe jako substytut energii. Podwyższone stężenie ciał ketonowych może mieć związek ze stosowaniem diety niskowęglowodanowej, wzmożonym wysiłkiem fizycznym, ale często świadczy także o rozwoju procesów chorobowych.
Ciała ketonowe – czym są?
Ciała ketonowe powstają w wyniku przekształceń chemicznych tłuszczów. Dopuszczalny poziom tych substancji w moczu wynosi zwykle 0,2 mmol/l.
Niekiedy, w wynikach ogólnego badania moczu, można zaobserwować wyższe stężenie ciał ketonowych, co wskazuje na ketonurię. Ciała ketonowe w moczu mogą prowadzić do rozwoju kwasicy ketonowej, która jest stanem zagrażającym zdrowiu i życiu.
Co oznaczają ciała ketonowe w moczu?
Ciała ketonowe w moczu to sygnał, że organizm rozpoczął pobieranie energii z tłuszczu. Jeżeli ketony są obecne w moczu w niecodziennych okolicznościach lub bez wyraźnej przyczyny, przyczyną tego stanu jest prawdopodobnie niewyrównana cukrzyca lub inne zaburzenia metaboliczne. Ketonuria, mimo że jest stanem potencjalnie groźnym dla zdrowia, nie zawsze musi mieć jednak związek z chorobami przewlekłymi.
Przyczyny ketonurii
Obecność ciał ketonowych w moczu jest objawem, który nie wymaga bezpośredniego leczenia, niemniej musi być skonsultowany z lekarzem w celu diagnostyki w kierunku cukrzycy. Zwiększona synteza ketonów nie zawsze świadczy o zaburzeniach metabolicznych. Zdarza się, że ketonuria ma związek ze stosowaniem restrykcyjnych diet i wywoływaniem wymiotów, co jest charakterystyczne dla osób cierpiących na anoreksję lub bulimię. Ketony w moczu są również symptomatyczne dla pacjentów z chorobą alkoholową oraz osób nadużywających leków.
Ketonuria w ciąży
Ciała ketonowe w moczu w ciąży mogą pojawić się wskutek błędów żywieniowych oraz nadmiernego wysiłku fizycznego. Zdarza się jednak, że świadczą o rozwoju cukrzycy.
W przypadku wystąpienia objawów świadczących o obecności ketonów należy wykonać kompleksowe badania laboratoryjne. W zależności od przyczyn leczenie ketonurii może opierać się na zmianie nawyków żywieniowych, zmianie przyjmowanych leków bądź uregulowaniu stanu glikemii za pomocą farmakoterapii. Ciała ketonowe w ciąży to stan patologiczny, który może spowodować uszkodzenia mózgu rozwijającego się płodu, dlatego nie można tego bagatelizować.
Ciała ketonowe w moczu u dzieci
Ketoza, występująca w wyniku głodzenia, np. po upływie kilku godzin od ostatniego posiłku, jest uważana za zaburzenie regulacyjne i uznawana za stan normalny u niemowląt i małych dzieci, które posiadają ograniczone rezerwy glikogenu. Nawet krótka przerwa w podaży pokarmów może prowadzić do zwiększonej produkcji ketonów. Ciała ketonowe w moczu dziecka mogą pojawić się również wskutek wymiotów, biegunki oraz długotrwałej gorączki, które często wiążą się z utratą apetytu.
Czytaj także: Kwasica mleczanowa
Objawy ketonurii
Objawy ketonurii mogą przypominać zatrucie pokarmowe. Chory cierpi z powodu nudności, wymiotów oraz bólów brzucha. Wskutek zwiększonej ilości oddawanego moczu dochodzi do odwodnienia organizmu, co wywołuje wzmożone pragnienie. Osoba, u której pojawiają się ciała ketonowe we krwi, może także zgłaszać utratę apetytu i ogólne osłabienie organizmu.
Na szczególną uwagę zasługuje cukrzycowa kwasica ketonowa, która jest ostrym stanem patologicznym dotykającym pacjentów, chorujących na cukrzycę typu 1 (może także wystąpić w przebiegu cukrzycy typu 2). Stan ten ma związek z niedoborem insuliny, infekcjami, długotrwałym stresem oraz nieprawidłowo wdrożoną insulinoterapią. Początkowe objawy obejmują wspomnianą senność, osłabienie organizmu czy suchość w ustach.
Brak leczenia i prawidłowej diagnostyki prowadzi do odwodnienia i hiperglikemii. Objawy z czasem narastają i występują zaburzenia świadomości, co w konsekwencji prowadzi do śpiączki. Pacjenci, u których rozpoznano kwasicę ketonową, w większości przypadków wymagają insulinoterapii, nawodnienia, przy jednoczesnym poszukiwaniu przyczyn tego stanu.
Jak wykryć ciała ketonowe w moczu?
Aby wykryć ciałka ketonowe w moczu, można użyć testów paskowych dostępnych w aptekach. Niestety, takie badanie może być nieprecyzyjne, dlatego rekomenduje się przeprowadzenie ogólnych badań laboratoryjnych, które uwzględniają zarówno barwę moczu, jak i jego gęstość oraz odczyn. Analiza składu chemicznego pozwoli ustalić m.in. obecność białka, cukru oraz ciał ketonowych.
Jak się przygotować do badania ciał ketonowych w moczu?
Przed przystąpieniem do zbierania próbki moczu konieczne jest zakupienie sterylnego pojemnika na mocz. Pacjent przyjmujący leki, powinien ustalić z lekarzem, które farmaceutyki może przyjąć przed badaniem. W dniu poprzedzającym badanie należy unikać spożycia produktów mogących zabarwić mocz, takich jak buraki, marchew, jagody, witamina B czy rabarbar.
Próbka moczu jest pobierana na czczo, minimum 8 godzin po ostatnim posiłku.
Kobiety nie powinny przeprowadzać badania dwa dni przed oczekiwaną miesiączką ani w trakcie krwawienia. Przed pobraniem próbki należy umyć ręce oraz wykonać rutynowe czynności pielęgnacyjne. Mocz do badania powinien pochodzić ze środkowej części strumienia. Po zebraniu próbki pojemnik należy szczelnie zamknąć i dostarczyć do laboratorium.
Jak interpretować badanie ciał ketonowych?
Wyniki badań mogą być dostępne nawet następnego dnia. Interpretacją wyników powinien zająć się lekarz prowadzący, który zna historię chorób, wie, jakie leki przyjmuje pacjent i wykonywał analizę wyników innych testów.
Ciała ketonowe – badanie moczu: stężenia
- Niski poziom ciał ketonowych – poniżej 19 mg/dl,
- Średni poziom ciał ketonowych – od 20 do 40 mg/dl,
- Wysoki poziom ciał ketonowych – powyżej 40 mg/dl.
Minimalne lub małe ilości ciał ketonowych w moczu zazwyczaj nie są groźne. W przypadku średniego lub wysokiego poziomu istnieje zagrożenie zdrowia, dlatego wymagana jest natychmiastowa interwencja lekarska.
Leczenie ketonurii
Jeżeli ketonuria ma związek z cukrzycą, chory powinien pozostawać pod stałą kontrolą lekarza. Pojawienie się ketonów w cukrzycy jest bowiem sygnałem informującym o zagrożeniu śpiączką ketonową, wywołaną przez bezwzględny lub względny brak insuliny, oraz hipoglikemią. W przypadku pojawienia się ketonów, konieczna jest stała kontrola glikemii oraz zmodyfikowanie planu leczenia, aby wyeliminować ryzyko niebezpiecznych epizodów hipoglikemii.
Czytaj więcej:
stopa cukrzycowa – przewlekłe powikłanie cukrzycy
nadmierna potliwość w cukrzycy
Cukrzyca i nadciśnienie w młodszym wieku to wyższe ryzyko wczesnej jaskry
Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!
O autorze
Cukrzyca.pl, jeden z wiodących portali gromadzący wiedzę o cukrzycy, który powstał z myślą o osobach chorych na cukrzycę szukających wsparcia oraz informacji na temat choroby. Artykuły, poradniki i materiały informacyjne są tworzone przez ekspertów w dziedzinach takich jak: diabetologia, dietetyka, psychologia i edukacja diabetologiczna.
