Cukrzyca u dzieci – jak sobie radzić?

Obecnie mówi się o cukrzycy w kontekście epidemii światowej, która swoim zasięgiem dotyka coraz to młodsze pokolenia. Często cukrzycę kojarzy się z osobami otyłymi starszymi, zapominając, że ta choroba dotyka również dzieci. A więc warto zadać pytanie, jak diagnoza cukrzycy wpływa na życie dziecka?

Cukrzyca u dzieci 

Cukrzyca dzieli się na kilka typów, które różnią się przebiegiem i sposobem leczenia. O ile typ 2 dominuje wśród 90% osób dorosłych chorych na cukrzycę, o tyle proporcje wśród dzieci są zupełnie inne. Najczęściej diagnozowanym rodzajem cukrzycy u dzieci jest typ 1. Szacuje się, że aż 430 tysięcy dzieci na świecie choruje na cukrzycę typu 1. Innymi rodzajami cukrzycy rzadziej występującymi wśród młodego pokolenia są cukrzyca typu 2, cukrzyca monogenowa (MODY) oraz cukrzyca współistniejąca z mukowiscydozą (CFDR).

Niestety, zaobserwowano, że w ostatnim czasie gwałtownie zaczęła rosnąć liczba rozpoznanych przypadków cukrzycy typu 2 u dzieci (1). Potwierdza to fakt, że są obszary na świecie, w których to cukrzyca typu 2 dominuje nad typem 1 wśród dzieci (2). Widoczne to jest przede wszystkim w społeczeństwach (np. w Azji), które przyjmują wzorce kulturowe ze Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej. Wynika to z tego, że nadwaga i otyłość u dzieci stały się problemem globalnym. 

Objawy cukrzycy u dzieci

Objawy występujące w cukrzycy wiążą się z hiperglikemią i są podobne do objawów występujących u osób dorosłych. Główną różnicą jednak jest to, że u dzieci początki cukrzycy mają gwałtowniejszy przebieg i nierzadko podczas rozpoznania choroby występuje już cukrzycowa kwasica ketonowa. 

Charakterystycznym objawem hiperglikemii jest częstomocz, a w związku z tym zwiększone pragnienie. Jeżeli organizm oddaje duże ilości wody, wówczas skóra i błony śluzowe stają się suche. Co więcej, obecność glukozy w moczu może przyczyniać się do infekcji grzybiczych. W cukrzycy typu 1, która związana jest z bezwzględnym niedoborem insuliny pojawić się również mogą takie objawy jak: utrata masy ciała, zapach acetonu z ust, brak energii, senność czy kwasica ketonowa.

Hipoglikemia u dziecka

W przebiegu cukrzycy mogą zdarzać się także epizody hipoglikemii. Część objawów hipoglikemii takich jak bladość, potliwość, dreszcze jest wspólna dla dzieci i dorosłych. Jednakże u dzieci częściej można zauważyć również zmiany w zachowaniu, takie jak drażliwość, osłabienie koncentracji, kłótliwość, agresywność, zmęczenie, a czasem także koszmary senne i moczenie nocne (3).

Jak radzić sobie z hipoglikemią u dziecka? Na początek należy zbadać poziom cukru we krwi za pomocą glukometru. Jeżeli hipoglikemia się potwierdzi, należy podać dziecku cukry proste, najlepiej żel z glukozą. Słodycze również zawierają cukry proste i podnoszą poziom cukru we krwi, jednakże podanie dziecku słodyczy podczas hipoglikemii może spowodować wykształcenie w nim nieprawidłowych nawyków żywieniowych i przekonania, że słodycze to nagroda za hipoglikemię.

Cukrzyca u dzieci: leczenie

Bardzo ważną rolę w leczeniu dziecka z cukrzycą odgrywają rodzice. Ich zadaniem jest wykształcenie w dziecku prawidłowych nawyków żywieniowych, umiejętności związanych z prowadzeniem samokontroli i podawania insuliny oraz właściwych zachowań  i reakcji na wahania glikemii. 

Leczenie cukrzycy u dzieci przebiega podobnie jak u dorosłych. W typie 1 obejmuje przede wszystkim wielokrotne wstrzyknięcia insuliny, bądź podawanie jej za pomocą osobistej pompy insulinowej. W typie 2 leczenie składa się z prawidłowej diety, aktywności fizycznej, leków (leki stosowane są powyżej 10 roku życia), rzadziej insuliny. Z kolei, w cukrzycy monogenowej terapia jest różna i zależy od przebiegu samej choroby. Warto również wspomnieć, że istnieją specjalne jednostki stworzone dla osób chorych na cukrzycę (wymienniki węglowodanowe i wymienniki białkowo-tłuszczowe), które ułatwiają przeliczanie spożytej ilości węglowodanów, białek i tłuszczów na odpowiednią dawkę insuliny.

Osobista pompa insulinowa u dzieci oraz jej refundacja

W Polsce osoby do 26. roku życia z cukrzycą typu 1 mają możliwość refundacji kosztów zakupu osobistej pompy insulinowej oraz systemu ciągłego monitorowania glikemii (CGM) (4). W praktyce najpierw należy iść do lekarza, który wystawi zlecenie na taki sprzęt. Następnym etapem jest wizyta w Oddziale Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z odpowiednią dokumentacją, gdzie zostanie wydana odpowiednia karta. Po uzyskaniu zlecenia lekarskiego i dokumentu z NFZ można udać się do sklepu medycznego. 

Aktywność fizyczna u dziecka z cukrzycą

Dla dzieci powyżej 5 roku życia zalecana jest co najmniej godzinna aktywność fizyczna dziennie, bez względu na to, czy dziecko choruje na cukrzycę czy nie. Aktywność fizyczna wspomaga proces leczenia choroby, ponieważ poprawia wrażliwość tkanek na insulinę. Przy leczeniu insuliną należy monitorować poziom cukru i dostosowywać dawkę insuliny do aktywności fizycznej. W sytuacji, gdy wysiłek będzie spontaniczny i nie została wykonana korekcja dawki insuliny należy podać dziecku 1-1,5 g węglowodanów przeliczając na kg masy ciała na godzinę trwania wysiłku. Bezwzględną zasadą jest także to, aby poinformować o cukrzycy dziecka, jego nauczycieli, opiekunów, czy otoczenie, aby w razie konieczności potrafili w odpowiedni sposób mu pomóc (5).

Podsumowując, życie dziecka z cukrzycą zmienia się, ale jak bardzo się zmieni, to już zależy od postępowania rodziców i dziecka. Jeżeli rodzice pomogą zaakceptować dziecku chorobę i wykształcą w nim odpowiednie zachowania sprzyjające zdrowiu i kontrolowaniu choroby, wówczas cukrzyca nie będzie stanowiła większych barier życiowych.

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Literatura

1. Myśliwiec M. Cukrzyca u dzieci – etiopatogeneza, diagnostyka i terapia. Forum Med Rodz. 2007; 1(2): 125-133.
2. https://www.who.int/features/qa/65/en/
3. Hanas R. Cukrzyca typu 1 u dzieci młodzieży i dorosłych. Fundacja Edukacji Zdrowotnej. 2010: 26-27; 39-42.
4. Gumprecht J. (red.). Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetol Prakt. 2019; 5(1): 58-65; 93.
5. Nadella S., Indyk J., Kamboj M., Management of diabetes mellitus in children

O autorze Julita Sobańska

mgr

Absolwentka Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu kierunku Dietetyka. Doświadczenie zawodowe zdobywane głównie przez praktyki studenckie oraz staże zawodowe. Do głównych jej zainteresowań należy poradnictwo żywieniowe osób chorych na cukrzycę.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u