Prawidłowy poziom cukru we krwi z palca – ile wynosi?

Poziom cukru we krwi, inaczej poziom glukozy we krwi, to parametr opisujący ilość glukozy znajdującej się w osoczu krwi żylnej człowieka. Prawidłowy poziom cukru jest wyznacznikiem prawidłowej gospodarki węglowodanowej organizmu. Jego wartości zależą od wielu czynników: wieku, współistniejących chorób, pory dnia, diety i aktywności fizycznej poprzedzającej badanie.

Kiedy należy wykonać badanie poziomu cukru we krwi? Jakie wyniki świadczą o zaburzeniach gospodarki węglowodanowej? Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi z palca na czczo oraz po posiłkach? Tego dowiecie się z poniższego artykułu.

Normy cukru na czczo

Normy cukru we krwi zostały ustalone przez specjalistów, na podstawie wieloletnich badań i obserwacji klinicznych. Pozwalają one zdiagnozować choroby metaboliczne, między innymi cukrzycę i ułatwiają zastosowanie odpowiedniej terapii. Oznaczanie stężenia glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko u osób z podejrzeniem cukrzycy, ale również ludzi zdrowych. Wczesne wykrycie wszelkich nieprawidłowości w organizmie i wdrożenie odpowiedniego leczenia i profilaktyki jest kluczem do zdrowia.

Aktualnie obowiązujące normy prawidłowego poziomu glukozy we krwi wytycza Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) (1) w wytycznych dotyczących postępowania u chorych na cukrzycę. 

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dotyczące rozpoznawania zaburzeń gospodarki węglowodanowej i postępowania w cukrzycy są aktualizowane na podstawie wyników najnowszych badań klinicznych i zaleceń światowych organizacji zrzeszających ekspertów w dziedzinie diagnostyki i leczenia cukrzycy. 

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Badanie poziomu cukru na czczo z krwi

Najczęściej wykonywanym, podstawowym badaniem diagnostycznym jest badanie poziomu cukru na czczo.

Jaki jest prawidłowy cukier? Jakie są normy glukozy badanej na czczo? 

• 70-99 mg/dl – prawidłowy poziom cukru na czczo
• 100-125 mg/dl – zaburzenia tolerancji glukozy (stan przedcukrzycowy)
• > 126  mg/dl – cukrzyca

W badaniu laboratoryjnym z krwi, wykonywanym co najmniej po ośmiu godzinach od ostatniego posiłku, prawidłowa glikemia mieści się w granicach 70–99 mg/dl. Kluczowe jest to, by podczas takiego badania być na czczo.

Warto zapamiętać, że prawidłowa glikemia na czczo jest dwucyfrowa, czyli nie powinna przekraczać 99 mg/dl. Oznacza to, że np. cukier 120 na czczo będzie oznaczał konieczność dalszych badań i prawdopodobny stan przedcukrzycowy.

Doustny test obciążenia glukozą

Drugim badaniem diagnostycznym, służącym do wykrywania cukrzycy i innych zaburzeń metabolicznych jest doustny test obciążenia glukozą (OGTT – Oral Glucose Tolerance Test). 

Poziom cukru we krwi w doustnym teście obciążenia glukozą jest badany dwukrotnie – na czczo i po upływie 2 godzin od wypicia roztworu 75 g glukozy rozpuszczonej w 300 ml wody. Ten test daje możliwość wykrycia zaburzeń gospodarki węglowodanowej w sytuacji, gdy poziom cukru we krwi na czczo mieści się w granicach normy. 

Prawidłowy cukier w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT) wynosi:

• <140 mg/dL – prawidłowa tolerancja glukozy
• 140-200 mg/dL – zaburzenia tolerancji glukozy – stan przedcukrzycowy
• >200 mg/dL – cukrzyca

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi z palca u dorosłych?

Cukrzycę można również zdiagnozować np. na podstawie badania glukometrem, do którego uzyskuje się kroplę krwi z palca. Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi z palca?

Norma cukru we krwi u dorosłych na czczo z oczywistych przyczyn jest inna niż prawidłowy poziom cukru po posiłku. Glikemia poposiłkowa, czyli poziom cukru we krwi po jedzeniu, jest istotnym parametrem właściwej kontroli cukrzycy oraz czynnikiem predykcyjnym jej późnych powikłań. 

Glikemia poposiłkowa, inaczej cukier po jedzeniu lub cukier we krwi po posiłku, oznacza stężenie cukru we krwi po posiłku. Prawidłowy poziom cukru po jedzeniu wynosi do 140 mg/dl.

Norma cukru we krwi na czczo u ludzi zdrowych wynosi 70-99 mg/dl i nie zależy od płci, wieku ani masy ciała. 

U ludzi zdrowych maksymalne stężenie cukru występuje około 60 minut po rozpoczęciu posiłku. Maksymalny poziom cukru we krwi u zdrowych ludzi rzadko przekracza 140 mg/dl. 

Pomiar glikemii przygodnej: czyli jak wykryć cukrzycę typu 2

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne wskazuje, że w przypadku tzw. glikemii przygodnej (badanie glukometrem o dowolnej porze dnia, bez względu na zjedzone posiłki) na cukrzycę wskazuje wynik ≥ 200 mg/dl, o ile występują objawy hiperglikemii, takie jak:

• wzmożone pragnienie, 
• wielomocz,
• osłabienie.

W praktyce taka przygodna, podwyższona glikemia zawsze jest jeszcze weryfikowana w badaniu laboratoryjnym, co nie znaczy, że jest to metoda nieużyteczna. Na wielu imprezach plenerowych można przygodnie sprawdzić poziom cukru z palca właśnie za pomocą glukometru.

W ten sposób dość często wykrywa się cukrzycę typu 2, która charakteryzuje się tym, że przez bardzo długi czas może rozwijać się, nie dając żadnych objawów.

Prawidłowy poziom cukru u 50-latka

Poziom glukozy po 50. roku życia może ulegać pewnym zmianom. Jest zależny od czynników takich jak styl życia, dieta i aktywność fizyczna. Jaka jest więc norma cukru we krwi u osób po 50-tce?

Według standardów medycznych, prawidłowy poziom cukru na czczo u osób w wieku 50 lat powinien wynosić od 70 do 99 mg/dl.

Należy oczywiście wziąć pod uwagę, że u wielu osób po 50. roku życia zmniejsza się ilość aktywności fizycznej. Tryb życia u osób w tym wieku staje się bardziej osiadły. 

Z tego względu warto wykonywać badania przesiewowe poziomu cukru we krwi co najmniej raz w roku. Warto też regularnie sprawdzać poziom cukru we krwi z palca np. domowym glukometrem, jeśli mamy taki w domu.

Prawidłowy poziom cukru u 70-latka

Szacuje się, że u około 40 proc. osób powyżej 70. roku życia występują zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Wraz z wiekiem wzrasta także oporność tkanek na działanie insuliny, jak również zmniejsza się jej wydzielanie.

Dodatkowo istnieją inne czynniki, które mogą wpływać na poziom cukru u osób starszych: takie jak:

• znaczne zmniejszenie aktywności fizycznej, 
• zmiany w diecie często spowodowane niestrawnościami pokarmowymi.

Oznacza to, że osoba powyżej 70. roku życia może mieć większe ryzyko wystąpienia stanów przedcukrzycowych, takich jak insulinooporność lub nietolerancja glukozy. Dlatego ważne jest monitorowanie poziomu cukru we krwi u starszych dorosłych i konsultacja z lekarzem w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości.

Regularne sprawdzanie poziomu glukozy może pomóc w identyfikacji zagrożeń i wdrożeniu odpowiednich działań mających na celu utrzymanie zdrowia metabolicznego u 70-latka. Może to być zwiększenie częstotliwości wykonywania pomiaru cukru metodą laboratoryjną lub po prostu regularne badania poziomu cukru we krwi z palca np. domowym glukometrem.

Pamiętajmy, by w badaniach poziomu cukru na czczo u osób powyżej 70. roku życia prawidłowa glikemia wciąż mieściła się w granicach 70-99 mg/dl. Zaś górna granica normy cukru we krwi po posiłku nie powinna być wyższa niż 160-180 mg/dl.

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi z palca u dzieci?

Szukając odpowiedzi na temat pomiaru cukru we krwi z palca u dzieci, należy pamiętać, że bez względu na wiek, norma cukru u dzieci na czczo jest taka sama jak u dorosłych. 

To oznacza, że:

• prawidłowy cukier we krwi u 7-latka,
• prawidłowy cukier we krwi u 10-latka oraz
• prawidłowy cukier we krwi u 12-latka,

wynosi 70-99 mg/dl. Po posiłku nie powinien natomiast przekraczać 140 mg/dl.

Diagnostyka i kryteria rozpoznania hiperglikemii u dzieci są zatem analogiczne do tych stosowanych u dorosłych. Jednak większość przypadków cukrzycy u dzieci stanowi cukrzyca typu 1, a ta często prowadzi do ostrych powikłań (np. kwasicy ketonowej). Jej rozpoznanie stawiane jest na podstawie pomiaru stężenia glukozy na czczo czy glikemii przygodnej oraz oceny objawów klinicznych. 

Normy poziomu cukru we krwi u ciężarnych

U kobiet w ciąży norma dla glikemii na czczo wynosi <92 mg/dl.

Wynik na czczo powyżej 92 mg/dl już świadczy o cukrzycy ciążowej. W tej sytuacji nie wykonuje się już później testu doustnego obciążenia glukozą.

Jeśli w początkowym okresie ciąży wynik glukozy na czczo jest prawidłowy, to i tak przeprowadza się kolejne badanie w kierunku cukrzycy ciążowej. Między 24 a 26 tygodniem ciąży należy zrobić test obciążenia glukozą, który jest trzystopniowy. 

Cukier bada się na czczo, a następnie w 60. i 120. minucie od wypicia roztworu z 75 g glukozy. Podobnie, jak w przypadku badania glikemii na czczo, tak i dla testu OGTT normy w ciąży są bardziej restrykcyjne.

Test OGTT – normy poziomu cukru z testu obciążenia glukozą w ciąży

• < 92 mg/dl na czczo – wynik prawidłowy
• < 180 mg/dl po 60 minutach od wypicia glukozy – wynik prawidłowy
• < 153 mg/dl po 120 minutach od wypicia glukozy – wynik prawidłowy

Jeśli którykolwiek z tych trzech parametrów przekracza normę, diagnozowana jest cukrzyca ciążowa.

Poziom cukru we krwi – kiedy wykonuje się badanie?

Badanie poziomu cukru we krwi na czczo powinno zostać zlecone każdej osobie powyżej 45. roku życia przynajmniej raz na 3 lata. 

Dodatkowo istnieje szereg wskazań, podczas których zaleca się zmierzenie poziomu cukru we krwi częściej. 

Z pewnością warto wykonywać takie badanie: 

• wtedy, gdy występują objawy niedocukrzenia (hipoglikemii) lub przecukrzenia (hiperglikemii)
• regularnie u diabetyków (mierzą oni cukier kilkukrotnie w ciągu dnia)
• u każdej kobiety w ciąży – między 24. a 28. tygodniem, badanie pomaga wykryć cukrzycę ciążową
• u osób z grupy ryzyka, czyli tych, u których stwierdza się:
  • nadwagę (BMI powyżej 25) lub otyłość
  • cukrzycę w rodzinie (rodzice lub rodzeństwo)
  • małą aktywność fizyczną
  • nieprawidłową glikemię na czczo lub nietolerancję glukozy w wywiadzie
  • przebytą cukrzycę ciężarnych
  • urodzenie dziecka, którego ciężar ciała w chwili przyjścia na świat przekracza 4 kg
  • nadciśnienie tętnicze (ciśnienie utrzymujące się powyżej 140/90 mmHg)
  • hiperlipidemię: HDL poniżej 40 mg/dl (1,0 mmol/l) i/lub triglicerydy powyżej 250 mg/dl (2,85 mmol/l)
  • zespół policystycznych jajników (PCOS)
  • chorobę układu sercowo-naczyniowego

Natomiast osoby zdrowe poniżej 45 roku życia nadal powinny wykonać badanie poziomu cukru we krwi laboratoryjnie bądź z palca za pomocą glukometru przesiewowo przynajmniej kilka razy w ciągu życia.

Takie badanie poziomu cukru we krwi najczęściej ma być wykonane na czczo, czyli 12 godzin po ostatnim posiłku. Najłatwiej więc wykonać je z rana przed śniadaniem: należy zgłosić się do laboratorium w godzinach porannych – pomiędzy 7. a 9.

Przed wykonaniem badania pomiaru poziomu cukru we krwi należy powstrzymać się od wysiłku fizycznego, ponieważ glukoza jest zużywana podczas ciężkiej pracy czy ćwiczeń. A więc po ćwiczeniach poziom glukozy we krwi nie będzie wiarygodny.

Dobrze jest także powstrzymać się od tłustego i słodkiego jedzenia, bo i to może zafałszować wynik badania glikemii. Najlepiej jest kontynuować swoją tradycyjną dietę.

Tradycyjnie przyjmowane leki także powinny zostać przyjęte dopiero po wykonaniu badania pomiaru glikemii.

Właściwy poziom cukru we krwi – samokontrola glikemii

Poziom cukru we krwi możemy zmierzyć badając stężenie glukozy z krwi, która została pobrana laboratoryjnie z żyły łokciowej. 

Innym sposobem pomiaru glikemii jest pomiar wykonywany w domu, przy pomocy domowego glukometru lub na przykład w aptece, gdzie takie urządzenia są dostępne.

Glukometr jest przyrządem, który służy diabetykom do samokontroli – nie jest on urządzeniem służącym do postawienia diagnozy. W tym przypadku mierzymy stężenie glukozy w kropli krwi, która pobierana jest przez nakłucie opuszki palca końcówką igły lub nakłuwaczem. 

Pamiętajmy o zachowaniu higieny podczas pomiaru poziomu glikemii! Z glukometrów innych osób możemy skorzystać tylko w sytuacji, gdy wymienimy wcześniej nakłuwacz na nowy. 

Warto jednak wiedzieć o tym, że pomiary glikemii we krwi z palca wykonane w warunkach domowych przy użyciu glukometru to nie są wyniki, które służą do celów diagnostycznych, a właśnie do samokontroli i monitorowania glikemii. 

Regularna samokontrola pozwala lepiej zarządzać cukrzycą. Z czasem diabetycy uczą się, jak poszczególne aktywności i dieta wpływają na ich poziom cukru we krwi. Regularny pomiar poziomu glikemii we krwi pozwala również na lepsze efekty spotkań z diabetologiem, który dzięki temu jest w stanie skuteczniej przeanalizować Waszą chorobę.

W dzisiejszych czasach istnieją dzienniki samokontroli w formie papierowej, elektronicznej (np. aplikacje mobilne, takie jak nasza aplikacja Cukrzyca.pl).

Aplikacja Cukrzyca.pl to darmowa aplikacja dla cukrzyków, z którą użytkownik dostanie od naszych dietetyków dopasowany plan diety, zintegrowany kalkulator insuliny oraz dziennik samokontroli z wynikami badań, historią poziomów glikemii. Dodatkowo w tej aplikacji dla diabetyków znajdziecie moduł motywacji, z naszymi eksperckimi treściami zarówno w formie tekstowej, jak i spotkań audio z coachami, oraz medytacje, które obniżą Was poziom stresu.

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Poziomy glukozy są także zapisywane w inteligentnych glukometrach oraz pompach insulinowych, a także systemach ciągłego monitorowania glikemii niemal w trybie ciągłym.

Pamiętajmy jednak, że wartość diagnostyczną ma jedynie badanie stężenia glukozy we krwi wykonane na próbce krwi obwodowej pobranej z żyły. Tylko na podstawie takiego wyniku można postawić rozpoznanie cukrzycy.

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Literatura

1. https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023

O autorze Redakcja

Cukrzyca.pl, jeden z wiodących portali gromadzący wiedzę o cukrzycy, który powstał z myślą o osobach chorych na cukrzycę szukających wsparcia oraz informacji na temat choroby. Artykuły, poradniki i materiały informacyjne są tworzone przez ekspertów w dziedzinach takich jak: diabetologia, dietetyka, psychologia i edukacja diabetologiczna.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u