Cukrzyca: objawy, przyczyny i leczenie. Jak zdiagnozować cukrzycę?

Życie z cukrzycą

Zaczęło się niepozornie. Często towarzyszyło mi zmęczenie i pomimo przesypania ponad 8 h w nocy, to w dzień potrafiłem zrobić sobie jeszcze 2 lub 3 dodatkowe drzemki. W mojej pracy ani codziennym życiu nic się nie zmieniło, a mimo to czułem się bez sił, jakbym zaczął pracować na dodatkowym etacie. Do tego wszyscy się mnie pytali czy zmieniłem dietę, bo jestem coraz chudszy. A ja tak naprawdę jadłem 2 razy więcej niż wcześniej. Na początku nie zwracałem na to uwagi i pomyślałem, że pewnie zmęczenie to wina wiosennego przesilenia, a trochę schudłem, bo może trochę więcej się ruszam. Jedyne, co naprawdę zaczęło być dla uciążliwe, to wypijanie nawet ponad 3 butelki wody w ciągu dnia. Im więcej piłem, tym częściej odwiedzałem toaletę… i tak w kółko. W końcu zdecydowałem się odwiedzić mojego lekarza rodzinnego, który po usłyszeniu tego wszystkiego, od razu skierował mnie na badania do laboratorium. Zadzwonili do mnie jeszcze tego samego dnia i powiedzieli, że mam cukier 437 mg/dl i mam od razu się zgłosić do szpitala. Tam okazało się, że mam chorobę przewlekłą i tak zaczęła się moja przygoda z cukrzycą…

Cukrzyca: Diagnoza

Brzmi znajomo? To tylko jeden z przykładów historii początku cukrzycy. Pomimo tego, że podobnych historii jest bardzo wiele, to każda osoba z cukrzycą mogła doświadczać tych objawów zupełnie inaczej. Każdy jest inny i może przechodzić zarówno przez początki jak i dalsze etapy choroby w różny sposób.

Jednocześnie pewne jest, że nie jesteś sam. Aktualnie według raportu Międzynarodowej Federacji Cukrzycy (International Diabetes Federation, IDF) na świecie żyje ponad 425 mln osób z cukrzycą. Szacuje się, że choroba jest rozpoznawana u co 11 osoby. Obecnie w Polsce ponad 3 mln pacjentów żyje na co dzień z cukrzycą, a jest jeszcze ogromna liczba osób, u których zaburzenia gospodarki węglowodanowej są wciąż niezdiagnozowane.

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Cukrzyca: Diagnoza to dopiero początek

Diagnoza nie jest przyjemnym momentem, bo wiele osób zupełnie się jej nie spodziewa. Jednocześnie jest niezbędnym krokiem do tego, żeby okiełznać chorobę, rozpocząć odpowiednie leczenie i sprawować nad nią kontrolę. Wiele osób na samym początku choroby nierzadko odczuwa złość na całą sytuację, w której się znaleźli, strach o to jak będzie wyglądać ich przyszłość oraz dość duże zamieszanie w związku z tym, jakie informacje napływają do nich w aktualnym momencie.

Jeśli masz podobnie, to nie martw się – te wszystkie uczucia są zupełnie naturalne i towarzyszą naprawdę wielu pacjentom. Niezależnie od tego, czy trafiłeś do szpitala, czy zostałeś zdiagnozowany w poradni lekarskiej, to na początku drogi z cukrzycą informacji jest na tyle dużo, że trudno je wszystkie zapamiętać i mogą budzić spore zamieszanie.

Cukrzyca: Edukacja w cukrzycy

Pomimo tego, że prawdopodobnie nie miałeś do końca wpływu na to, że ta choroba się u Ciebie pojawiła, to sposób w jaki ona będzie przebiegać zależy już tylko i wyłącznie od Ciebie. Właśnie dlatego różne organizacje i towarzystwa diabetologiczne zgodnie podkreślają, że dobrze wyedukowany i świadomy pacjent ma szansę na długie i dobre życie bez powikłań cukrzycowych.

Pradawne przysłowie chińskie mówi:

“Daj człowiekowi rybę, a nie będzie tego dnia głodny. Naucz go łowić, a nie będzie głodny już do końca życia”.

Edukacja jest niezbędnym elementem życia każdej osoby chorującej na cukrzycę. Im więcej dowiesz się o swojej chorobie, tym łatwiej będzie Ci ją kontrolować na co dzień i dopasowywać ją do Twojego stylu życia. Nie zapisujemy nikomu recepty na życie z cukrzycą, ponieważ każdy z nas jest inny, ma różne potrzeby, a cukrzyca u każdej osoby może przebiegać zupełnie inaczej. Dajemy natomiast wskazówki jak sobie radzić lepiej, aby choroba nie była przeszkodą w realizacji celów i kontynuowaniu codziennych aktywności.

Nowoczesne podejście do leczenia cukrzycy uwzględnia przede wszystkim samodzielność i aktywne zaangażowanie osoby chorej w cały proces leczenia, co oznacza, że pacjent staje się architektem swojej choroby i decyduje o tym, w którą stronę chce podążać zarówno on sam jak i jego cukrzyca.

Poniżej znajdziesz podstawowe informacje o cukrzycy, jej przebiegu, sposobach leczenia i o tym co każdy diabetyk powinien wiedzieć po diagnozie, aby osiągać cele nie tylko te związane z cukrzycą, ale również inne ważne dla niego, które realizował przed zachorowaniem. Tłumaczymy powoli, starannie i “krok po kroku” tak, aby łatwiej było Ci zrozumieć na czym polega choroba i co należy zrobić w pierwszej kolejności.

Artykuł jest nie tylko dla pacjentów z cukrzycą, ale również dla ich rodzin, bliskich oraz wszystkich zainteresowanych tą tematyką.

Możliwe, że nie zapamiętasz od razu wszystkiego – nic nie szkodzi. Na początek wystarczy jedna informacja, która Cię zaciekawi i zostanie w Twojej głowie, do reszty możesz wracać zawsze kiedy masz na to czas, przestrzeń i ochotę. Jeśli jakiś temat szczególnie Cię zaintryguje, możesz go zgłębiać w kolejnych zakładkach i artykułach dostępnych na stronie.

Co to jest cukrzyca?

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, co oznacza, że na ten moment jeszcze nie wynaleziono odpowiedniego sposobu leczenia i najprawdopodobniej zostanie z Tobą do końca życia. Pewnie zastanawiasz się na czym polega ta choroba i skąd się wzięła.

Cukrzyca pojawia się w momencie, gdy trzustka z nieznanych przyczyn przestaje produkować insulinę lub kiedy potrafi ją produkować, ale między innymi przez zjawisko insulinooporności organizm nie jest w stanie z niej korzystać w sposób efektywny. Insulina jest niezbędna do tego, aby komórki mogły otrzymać glukozę, która znajduje się we krwi kiedy zjadasz posiłek zawierający węglowodany. Jeśli wysoki poziom glukozy pozostaje we krwi przez dłuższy czas, to niestety może prowadzić do groźnych powikłań cukrzycowych, które polegają na uszkodzeniu różnych tkanek i narządów w organizmie. Wyróżniamy różne typy choroby. W zależności od tego, czy masz cukrzycę typu 1 czy rozpoznano u Ciebie typ 2 cukrzycy czy może jeszcze inny typ, to możesz odczuwać trochę inne objawy i mieć zupełnie inny model leczenia (1). Ale o tym przeczytasz w dalszej części.

Cukrzyca – objawy

Tak jak wspomniano, u każdej osoby cukrzyca może objawiać się zupełnie inaczej. Nierzadko charakter objawów zależy również od tego czy chorujesz na cukrzycę typu 1 czy cukrzycę typu 2. Jednocześnie do najczęściej wymienianych objawów cukrzycy zaliczamy:

• częste uczucie pragnienia
• częste oddawanie moczu
• towarzyszące uczucie apetytu
• suchość w ustach  
• spadek masy ciała
• zaburzenia widzenia
• utrzymujące się ciągłe uczucie zmęczenia
• senność
• apatia
• trudności z koncentracją

Cukrzyca: Co się teraz u Ciebie zmieni?

Z cukrzycą można żyć normalnie i robić wszystko co do tej pory. Jednocześnie też trzeba podkreślić, że pojawiają się nowe czynności, które będą Ci towarzyszyć każdego dnia, a niektóre obszary Twojego życia będą podlegały różnym zmianom i w zależności od tego jaki tryb życia prowadziłeś do tej pory, to mogą być to zmiany niewielkie lub wręcz przeciwnie – odwracające Twoje nawyki zdrowotne o 180 stopni. Pierwszy krok polega na dokładnej obserwacji swojego organizmu. Warto mieć świadomość i umieć odróżniać sygnały płynące z ciała przy różnym stężeniu glukozy. Im lepiej poznasz swoje ciało, tym szybciej będziesz potrafił odpowiednio zareagować w różnych sytuacjach życia codziennego, które nieraz mogą zaskakiwać. Poniżej znajdują się najważniejsze elementy leczenia, których nie wolno zaniedbywać, bo od teraz będą obecne w Twojej codziennej drodze razem z cukrzycą.

Samokontrola w cukrzycy

Prowadzenie samokontroli obejmuje przede wszystkim regularne wykonywanie pomiarów cukru za pomocą glukometru lub tzw. ciągłego monitoringu glikemii (CGM). Pierwsza metoda jest bardziej powszechna wśród pacjentów z uwagi na jej cenę, jednocześnie coraz więcej osób (zwłaszcza z typem 1 cukrzycy) korzysta z CGM z uwagi na brak konieczności tak częstego nakłuwania palców oraz częściową refundację tego rozwiązania.

Pomiar glukometrem następuje poprzez ukłucie opuszka palca i sprawdzenie poziomu glikemii w kropli krwi. Regularne pomiary cukru i ich odpowiednia interpretacja to podstawowe czynniki dobrze prowadzonej cukrzycy.

Wyniki należy wpisywać do papierowego dzienniczka samokontroli lub do specjalnej aplikacji mobilnej, która umożliwia rejestr takich danych. Niektóre glukometry mają możliwość przesyłania danych bezpośrednio do aplikacji w telefonie lub do komputera, ale warunkiem niezbędnym jest wyposażenie urządzenia w odpowiednie oprogramowanie. Osoba, która jest leczona za pomocą wielokrotnych wstrzyknięć insuliny powinna wykonywać przynajmniej 4 pomiary w ciągu doby według ustalonych zasad i metody leczenia. Natomiast pacjent leczony preparatami doustnymi lub analogami GLP 1 powinien wykonać raz w tygodniu tzw. skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach), a codziennie jedno badanie o różnych porach dnia.

Na samym początku wykonywanie pomiarów dla niektórych osób jest bolesne (zwłaszcza, że jest ich dużo, bo jesteś na etapie uczenia się i poznajesz swój organizm), ale z czasem przyzwyczaisz się do tego i każdorazowe ukłucie lancetem (specjalnym nakłuwaczem, który dostajesz w pakiecie z glukometrem) będzie bardziej przypominało ukłucie komara.

Pamiętaj, że wynik pomiaru glukozy nie jest oceną jakim jesteś diabetykiem, ale jest przede wszystkim informacją o tym co się dzieje w twoim organizmie i jakie działania należy podjąć w następnej kolejności.  

Dieta w cukrzycy

Odpowiednia dieta jest kluczowym składnikiem skutecznej terapii w cukrzycy, z uwagi na fakt, że to właśnie węglowodany znajdujące się w posiłkach, które zjadamy prowadzą do wzrostu poziomu glukozy we krwi. Dieta cukrzycowa tak naprawdę opiera się o zasady zdrowego odżywiania, które powinna stosować każda osoba, niezależnie od tego czy choruje na cukrzycę czy nie. Należy podkreślić, że słowo “dieta” nie oznacza czasowej zmiany jadłospisu, ale tak jak cukrzyca – jest na całe życie, co oznacza trwałą zmianę nawyków żywieniowych. Dobrze zbilansowana dieta pozwala utrzymać poziomy glikemii w oczekiwanych i bezpiecznych widełkach, działa prewencyjnie wobec powikłań, pozwala dłużej odczuwać sytość i przede wszystkim poprawia komfort życia i codzienne samopoczucie podnosząc dźwignię energii.

Dieta diabetyka jest skoncentrowana wokół unikania białego cukru, słodkich napojów (np. soków owocowych czy napojów gazowanych), słodyczy i mocno przetworzonych produktów zawierających duże ilości węglowodanów. W zamian za to można wybierać zdecydowanie bardziej odżywcze pełnoziarniste pieczywo i makarony, gruboziarniste kasze czy warzywa i owoce w nieprzetworzonej postaci. Jeżeli chcesz poczytać między innymi  o tym co jeść a czego nie jeść w cukrzycy, jak schudnąć, na czym polega indeks glikemiczny, to otwórz zakładkę dieta i zobacz jakie artykuły czekają tam na Ciebie.

Insulina lub inne leki

Pacjenci z cukrzycą mogą być leczeni za pomocą różnych metod. Terapie stosowane w cukrzycy zmieniły się na przestrzeni lat i aktualnie osoby chore mają szeroki dostęp do bardzo wielu różnych modeli leczenia. Być może zastanawiasz się dlaczego akurat musisz podawać sobie insulinę, skoro Twój znajomy bierze tylko tabletki lub na odwrót. Lub dlaczego niektórzy podają sobie insulinę tylko 2 razy dziennie, a Ty robisz sobie zastrzyki przy każdym posiłku, rano i przed snem.

Dobór rodzaju terapii w cukrzycy uwzględnia bardzo wiele różnych czynników, między innymi takie jak: typologię choroby, prowadzony styl życia, wiek, zdolności intelektualne, poziom motywacji i zaangażowania w leczenie i inne choroby towarzyszące. Dlatego widzisz, że nie jest to takie proste jak może wyglądać na pierwszy rzut oka.

Pacjenci z typem pierwszym cukrzycy wymagają leczenia insuliną, ponieważ ich trzustka nie jest w stanie jej samodzielnie produkować i są zmuszeni dostarczać ten hormon za pomocą penów lub osobistej pompy insulinowej. Najbardziej rekomendowaną metodą leczenia dla chorych z tym typem cukrzycy jest intensywna insulinoterapia, która polega na dopasowaniu dawek insuliny w zależności od tego jaki mamy poziom glukozy, na co mamy ochotę do jedzenia i ile chcemy tego zjeść. Dla osób poszukujących wiedzy na temat metody funkcjonalnej intensywnej insulinoterapii (FIT) więcej cennych informacji znajduje się w zakładce cukrzyca typu 1.

Insulina w cukrzycy typu 2

Z kolei osoby chorujące na typ 2 cukrzycy, zazwyczaj na początku choroby są leczone za pomocą doustnych preparatów farmakologicznych. Jeśli jesteś w takiej sytuacji i czytasz teraz ten tekst, to zapamiętaj jedną najważniejszą rzecz: to Ty decydujesz jak długo będziesz mógł stosować tabletki i w jakim stanie będzie Twój organizm za jakiś czas. Jeśli wprowadzisz zmiany w Twoim stylu życia (zmiana diety i nawyków żywieniowych), Twój lekarz być może będzie mógł Ci zmniejszyć dawkę leku lub nawet czasowo z nich zrezygnować, ale najważniejsze jest wprowadzenie zmian w Twojej diecie i codziennej aktywności fizycznej. O lekach w cukrzycy typu 2 przeczytasz również więcej w osobnym artykule, więc zachęcamy do aktywnego przeglądania literatury, którą dla Ciebie przygotowaliśmy.

Aktywność fizyczna w cukrzycy

Kolejnym bardzo ważnym elementem leczenia cukrzycy jest aktywność fizyczna. Regularny wysiłek fizyczny ma cały wachlarz zalet cukrzycowych:

• zwiększa wrażliwość Twoich tkanek na działanie insuliny
• zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę
• działa prewencyjnie wobec przewlekłych powikłań cukrzycowych
• pozwala uzyskiwać lepsze wyrównanie cukrzycy
• zapobiega wzrostowi glikemii po posiłku
• umożliwia zjedzenie małych słodkości bez wyrzutów sumienia 🙂

Zalety aktywności fizycznej w cukrzycy

Osoby, które są aktywne fizycznie mają zdecydowanie lepiej wyrównaną cukrzycę i nie muszą się obawiać nieprawidłowych wyników. Jednocześnie, aby tak było należy być świadomym jak działa Twój organizm i co się z nim dzieje w czasie wysiłku fizycznego. Jeśli jesteś osobą aktywną lub za chwilę będziesz, to zajrzyj do artykułu na temat roli wysiłku fizycznego w cukrzycy, gdzie wszystko jest krok po kroku dokładnie opisane. Należy być czujnym, ponieważ nieplanowana i niekontrolowana aktywność fizyczna może doprowadzić do niedocukrzenia, dlatego zawsze przed aktywnością fizyczną musisz zmierzyć sobie cukier i mieć na wszelki wypadek przy sobie coś słodkiego (żel z glukozą, sok owocowy lub zwykły cukier).

Edukacja w cukrzycy

Tak jak czytałeś powyżej, każdy dobrze wyedukowany Diabetyk ma szanse na długie życie bez powikłań w dobrej kondycji. Jak mówił już w 1919 roku prekursor edukacji w diabetologii, amerykański profesor Elliot Joslin:

“Chorzy wiedzący najwięcej, żyją najdłużej”

Następnie w latach 70-tych zostały opublikowane badania naukowe Doktor Leony Miller, które wyraźnie podkreślały skuteczność edukacji diabetologicznej w terapii cukrzycy i prewencji późnych powikłań cukrzycowych.

Nie zapominaj, że wiedza w diabetologii cały czas ulega zmianom. Jeśli jesteś Diabetykiem w wieloletnim stażem, to możliwe, że to czego się nauczyłeś 10 lat temu może być już zupełnie nieaktualne. Dlatego nawet osoby, które podążają drogą z cukrzycą od wielu lat  nie są zwolnione z procesu edukacji, ponieważ każda wiedza wymaga systematycznego odświeżania, aby niczego ważnego nie przeoczyć. Jeśli jesteś nowicjuszem, to staraj się nabywać wiedzę powoli i ją powtarzać, ponieważ tylko część tego, czego się uczymy zostaje w naszej głowie, a resztę warto sobie sukcesywnie przypominać. Jeśli poszukujesz informacji o cukrzycy, bo jesteś rodzicem lub osobą bliską pacjenta, to pamiętaj, że im lepiej poznasz na czym polega ta choroba, tym łatwiej będzie Ci być wsparciem dla niej w codziennym “słodkim życiu”.

Przygotowujemy dla Ciebie artykuły w oparciu o najnowsze zalecenia, zarówno te polskie jak i zagraniczne. Zachęcamy Cię do swobodnego eksplorowania i poszukiwania tego co Cię interesuje. Jeśli uznasz coś za cenne i wartościowe, podziel się tym z innymi :). Im więcej osób poszerza swoją wiedzę na temat cukrzycy, tym większa szansa, że będzie ona bardziej stylem życia niż poważną chorobą.

Jakie wartości glukozy we krwi są odpowiednie?

Lecząc cukrzycę, ważne jest, abyś był zorientowany do jakich wartości glukozy należy dążyć i które wyniki świadczą o tym, że wszystko jest w porządku, a na które warto reagować. Poniżej znajdziesz wartości, które są tzw. wartościami docelowymi, czyli takimi do których może dążyć każdy diabetyk:

Pamiętaj, że w postępowaniu z chorobą należy dążyć do tego, aby stężenie glukozy nie spadało poniżej 70 mg/dl, ponieważ świadczy to o niedocukrzeniu i należy wówczas szybko spożyć coś słodkiego, najlepiej w postaci płynu (szklanka soku lub wody z cukrem) lub szybko wchłanialnego żelu (żel z glukozą)(2).

Słownik Diabetyka – podstawowe pojęcia w cukrzycy

Zaczynając swoją drogę z cukrzycą, ważne jest, abyś nauczył się podstawowych pojęć, którymi od teraz będziesz operował. Niektóre z nich być może już gdzieś słyszałeś, a znajdą się pewnie i takie, o których słyszysz po raz pierwszy.

GLIKEMIA – inaczej nazywane stężenie glukozy (cukru) we krwi

GLIKEMIA POPOSIŁKOWA – poziom Twojego cukru we krwi po zjedzonym posiłku.

HIPERGLIKEMIA – za wysokie stężenie glukozy we krwi, któremu może towarzyszyć np. ból głowy, uczucie suchości w ustach lub senność. Objawy często pojawiają się jak stężenie glukozy przekracza 180 mg/dl (wtedy też zaczyna być wydalany cukier z moczem), ale wiele osób nie odczuwa objawów hiperglikemii.

HIPOGLIKEMIA – za niskie stężenie glukozy we krwi, które wynosi poniżej 70 mg/dl i może się charakteryzować specyficznymi objawami, np. drżeniem rąk, poceniem się, bladością skóry czy rozdrażnieniem.

ACETON – produkt uboczny spalania tłuszczu, który jest niekorzystnym związkiem pojawiającym się w moczu na skutek utrzymujących się wysokich wartości glikemii (powyżej 250 mg/dl) przez minimum kilka godzin.

GLUKAGON – hormon, produkowany u przez komórki alfa trzustki działający antagonistycznie do insuliny. W osób chorych jest on wstrzykiwany na skutek utraty przytomności w wyniku wystąpienia hipoglikemii. Jego zadaniem jest uwolnienie zapasów glukozy zmagazynowanych w organizmie w wątrobie lub w mięśniach. Można go podawać osobom, których trzustka już nie produkuje insuliny (najczęściej z typem 1 choroby).

KWASICA KETONOWA – jest groźnym stanem metabolicznym zagrażającym życiu, który wynika z niedoboru insuliny i utrzymujących się bardzo wysokich stężeń glukozy we krwi. Objawia się najczęściej wymiotami, bólami brzucha oraz zaburzeniami świadomości i bezwzględnie wymaga interwencji lekarskiej i hospitalizacji.

HEMOGLOBINA GLIKOWANA (HbA1c) – aktualny parametr wyrównania metabolicznego w cukrzycy. Powstaje w wyniku przyłączenia cząsteczki glukozy do N-końcowej grupy aminowej łańcucha β-globiny. Odsetek HbA1c odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi, w okresie około 3 miesięcy poprzedzających oznaczenie.

Cukrzyca – jak z nią żyć?

Cukrzyca jest chorobą, w której będziesz podejmował wiele decyzji dotyczących dnia codziennego. Nowe czynności, które włączyłeś do swojej stylu życia będą wymagały od Ciebie aktywnego zaangażowania. Im bardziej się zaangażujesz w leczenie cukrzycy i poznasz swoją chorobę, tym więcej celów będziesz mógł realizować razem z nią. Nie musisz “pokochać” cukrzycy, bo to może być mało realne z uwagi na to, że jednak jest chorobą, która pojawiła się niezależnie od Ciebie. Ale dojrzała akceptacja polegająca na pozwoleniu jej na kroczenie tą samą drogą, którą podążasz będzie pomocne.

Najważniejsze, aby zadbać o to, żebyś  to Ty decydował jak cukrzyca ma przebiegać zamiast żyć pod jej dyktando. Przy aktualnych metodach leczenia, nowoczesnych technologiach i nowych narzędziach do prowadzenia samokontroli można żyć z cukrzycą tak samo jak przed chorobą. Bez konieczności rezygnacji ze swoich dotychczasowych pasji, hobby i marzeń.

Na świecie jest wiele osób, które są aktywnymi diabetykami pokazując tym samym, że wszystko jest możliwe do osiągnięcia przy odpowiednim wyrównaniu metabolicznym cukrzycy i wewnętrznej motywacji do leczenia. Przykładem są sławni sportowcy z cukrzycą, którzy osiągają wybitne cele sportowe. Stawiaj sobie realne cele i realizuj je krok po kroku. Nie musisz wszystkiego osiągać od razu, ale zastanów się od czego najmniejszego możesz zacząć, żeby żyć zdrowiej i realizować cele diabetologiczne(3).

Zacznij skutecznie zarządzać swoją cukrzycą!

Literatura

1. Sieradzki J. (red). Cukrzyca Tom 1-2. warszawa, 2016. Wydawnictwo Via Medica.
2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Kliniczna 2018, tom 4, nr 1.
3. Hanas R. Cukrzyca typu 1 u dzieci, młodzieży i dorosłych. Wydawnictwo Dia-Pol, 2010.

O autorze Redakcja

Cukrzyca.pl, jeden z wiodących portali gromadzący wiedzę o cukrzycy, który powstał z myślą o osobach chorych na cukrzycę szukających wsparcia oraz informacji na temat choroby. Artykuły, poradniki i materiały informacyjne są tworzone przez ekspertów w dziedzinach takich jak: diabetologia, dietetyka, psychologia i edukacja diabetologiczna.

UDOSTĘPNIJ ARTYKUŁ

udostępnij na facebook-u